Araştırma Makalesi
Yıl 2017,
Cilt: 5 Sayı: 2, 51 - 66, 31.08.2017
Öz
Toplum yalnızca
sağlıklı bireylerden oluşmamaktadır. Toplumda yaşayan sağlıklı bireyler ise
ömürlerinin bir bölümünü özel gereksinimlerle geçirmek zorunda kalabilmektedir.
Bireyler için tam ve fiziksel yeterlilik geçici bir durumdur.
Ancak tasarımcılar gerek ürünlerin gerekse de
mekanın tasarımında kullanıcı olarak genelde ortalama, sağlıklı insanı dikkate
alma almakta, var olan tasarım prensipleri ise ortalama fizyolojik yapılara
sahip ve herhangi bir hareket kısıtlılığı bulunmayan kullanıcılar dikkate
alınarak oluşturulmaktadır.
Bu soruna çözüm olarak
ortaya çıkmış olan “Evrensel Tasarım” kavramı engellileri de içine alan tüm
insan kitlelerine yönelik olarak herkesin eşit erişebileceği ve eşit şartlarda
kullanabileceği mekân, ürün, çevre ve donatımın tasarımı doğrultusunda ortaya
çıkmış bir tasarım anlayışıdır. Bu tasarım yaklaşımı ürün tasarımından,
fiziksel çevrenin tasarımı ile ilgilen mimarlığa, peyzaj düzenlemelerine, kentsel tasarıma, çevre kontrolü sağlayan
basit sistemlerden, karmaşık bilgi teknolojilerine kadar değişen ölçekleri
kapsayabilmektedir.
Evrensel Tasarım
kavramı doğrultusunda kent içindeki fiziksel çevrenin herkes için erişilebilir
ve okunaklı kılınması, kent mekanın engelsiz mekanlar olarak düzenlenmesi
kentlerin herkes için daha yaşanabilir kılınmasının bir gereğidir. Bu nedenle
fiziksel çevrenin tasarımı ile ilgilenen diğer tasarım disiplinleri yanında
Peyzaj Mimarlığı / Kentsel Peyzaj uygulamaları ile kent mekanının herkes için
eşit ve engelsiz kullanmalarını sağlayacak biçimde, kullanışlı, okunaklı,
erişilebilir bir düzenlemeler gerçekleştirmek kentsel yaşam kalitesinin
yükseltilmesi açısından önem taşımaktadır.
Bu çalışmada ilk olarak
evrensel tasarım kavramı açıklanmış, ardından kentsel peyzaj ile ilgili
düzenleme örnekleri evrensel tasarım kavramının ilkeleri doğrultusunda
irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Belir, Ö. (2017). Evrensel tasarımın önündeki engeller: hatalı tanımlanmış veya uygulanmış standartların yarattığı kafa karışıklığı, Arkitera, Erişim tarihi: 03.07.2017, http://www.arkitera.com/gorus/1041/evrensel-tasarimin-onundeki-engeller--hatali-tanimlanmis-veya-uygulanmis-standartlarin-yarattigi-kafa-karisikligi
- Çulcuoğlu, G., Oğuz, D. (2000). Peyzaj tasarımının değerlendirilmesinde kullanılabilecek kalite kriterleri, Peyzaj Mimarlığı Kongresi’nde sunulan bildiri, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, Ankara.
- Dostoğlu, N., Şahin, E., Taneli, Y., (2009). Tasarıma kapsayıcı yaklaşım: herkes için tasarım, Mimarlık Dergisi, 347, 23-27.
- Ergenoğlu, A., S., (2013). Mimarlıkta kapsayıcılık: ‘herkes için tasarım’, Erişim tarihi: 03.07.2017, http://www.ek.yildiz.edu.tr//images/images/yayinlar/ktp.pdf
- Evcil, A., N. (2014). Herkes için tasarım, evrensel tasarım, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Hacıhasanoğlu, I. (2003). Evrensel tasarım, Tasarım Kuram Dergisi, 2(3), 93-101.
- Kaplan, A., Küçükerbaş, E.V. (1997). Kentsel tasarımda peyzaj mimarlığının yeri ve kentsel peyzaj tasarımı, 8. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul, 1997.
- Kaplan, H., (2007). Kentsel mekanların erişebilirliği ve okunaklılığını sağlamada kentsel tasarımın bir bileşeni olarak engelsiz tasarım, tasarım ve özgürlük: engelli insanlar ve herkes için tasarım, Bülten 46, Tmmob Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Dosya 4, 51-62.
- Kavak, M., (2010). Evrensel tasarım yaklaşımı bağlamında kamusal mekânlar: Harbiye Kongre Vadisi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- Korkut, A., Kiper, T., Topal, T. Ü., (2017). Kentsel peyzaj tasarımda ekolojik yaklaşımlar, Artium, 5(1),14-26.
- Mace, R.L., Hardie, G. J., VE Place, J. P., (1991). Accessible environments: toward universal design, center for accessible housing, North Carolina State University, Raleigh: USA.
- Mandıracıoğlu A, (2010). Dünyada ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri, Ege Tıp Dergisi, 49(3) 39-45.
- Mutlu, A., (2002), Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nin Kentli Hakları Bakımından Önemi, Çağdaş Yerel Yönetimler, 11(3), 33-58.
- NIH (2016). World’s older population grows dramatically, Erişim tarihi: 03.06.2017, https://www.nia.nih.gov/newsroom/2016/03/worlds-older-population-grows-dramatically,
- Preiser W. F. E., Smith K. H., (2011). Universal Design Handbook (2nd Edition), McGraw Hill: New york.
- The Center for Universal Design, (1997). The Principles of universal design, Erişim tarihi: 14.05.2017NC, https://www.ncsu.edu/ncsu/design/cud/about_ud/udprinciplestext.htm
- The City of Calgary (2010). Universal design handbook, building accessible and inclusive environments, Erişim tarihi: 01.07.2017, https://www.calgary.ca/CSPS/CNS/Documents/universal_design_handbook.pdf?noredirect=1
- Trieglaff, M., (2014). Forest Glen Park design case study – Universal design in a park and recreational setting, Universal Design 2014 Conference, Lund Universtiy, Lund, Sweden.
- True, E., M. ve Türel, H., S., (2013). Yapılı çevrelerin fiziksel engelliler yönüyle kullanılabilirliği: İzmir Kenti örneği, Artium, 1(1),1-16.
- United Nations (2015). World population ageing, United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division United Nations, New York.
- Ültanır, E. ve Ültanır, G., (2005). Estonya, İngiltere ve Türkiye’de yetişkin eğitiminde profesyonel standartlar, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(1),1-23.
- WHO (2011). World report on disability, Erişim tarihi: 03.06.2017, http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf,
- Yücel, M., Aslanboğa, İ., Korkut A., (2008). Peyzaj mimarlığı terimleri sözlüğü, TMMOB Peyzaj Mimarlığı Odası, Yayın no: 2008/4 İnternet Kaynakları
- Url 1 https://www.cityofchicago.org/city/en/depts/dca/supp_info/millennium_park.html, Erişim tarihi: 28.06.2017
- Url 2 https://wallpaperfully.com/millennium-park-chicago-christmas-tree-cloud-gate-ice-skating-tourist-attractions, Erişim tarihi: 28.06.2017
- Url 3 http://www.kmaccess.com/millennium-park-chicago, Erişim tarihi: 01.07.2017
- Url 4 http://millenniumparkfoundation.org/places/bp-bridge/, Erişim tarihi: 01.07.2017
- Url 5 http://www.kidstogethercary.org, Erişim tarihi: 02.07.2017
- Url 6 http://www.caryvisualart.org/katal-and-kids-together-playground-inspiring-community-and-togetherness-cary, Erişim tarihi: 02.07.2017
- Url 7 https://naturalearning.org/kids-together-playground, Erişim tarihi: 02.07.2017.
- Url 8 http://www.universaldesigncasestudies.org/outdoorplaces, Erişim tarihi: 02.07.2017
- Url 9 http://carycitizen.com/2013/09/12/kids-together-playground-10-years-universal-play, Erişim tarihi: 25.06.2017
- Url 10 https://www.raic.org/raic/prix-du-xxe-si%C3%A8cle-%E2%80%94-2011-recipient-3, Erişim tarihi: 25.06.2017
- Url 11 http://www.thismess.net/2016/02/adventures-in-university-design-that.html, Erişim tarihi: 20.06.2017
- Url 12 https://www.asla.org/awards/2006/06winners/294.html, Erişim tarihi: 28.06.2017
Yıl 2017,
Cilt: 5 Sayı: 2, 51 - 66, 31.08.2017
Öz
Kaynakça
- Belir, Ö. (2017). Evrensel tasarımın önündeki engeller: hatalı tanımlanmış veya uygulanmış standartların yarattığı kafa karışıklığı, Arkitera, Erişim tarihi: 03.07.2017, http://www.arkitera.com/gorus/1041/evrensel-tasarimin-onundeki-engeller--hatali-tanimlanmis-veya-uygulanmis-standartlarin-yarattigi-kafa-karisikligi
- Çulcuoğlu, G., Oğuz, D. (2000). Peyzaj tasarımının değerlendirilmesinde kullanılabilecek kalite kriterleri, Peyzaj Mimarlığı Kongresi’nde sunulan bildiri, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, Ankara.
- Dostoğlu, N., Şahin, E., Taneli, Y., (2009). Tasarıma kapsayıcı yaklaşım: herkes için tasarım, Mimarlık Dergisi, 347, 23-27.
- Ergenoğlu, A., S., (2013). Mimarlıkta kapsayıcılık: ‘herkes için tasarım’, Erişim tarihi: 03.07.2017, http://www.ek.yildiz.edu.tr//images/images/yayinlar/ktp.pdf
- Evcil, A., N. (2014). Herkes için tasarım, evrensel tasarım, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Hacıhasanoğlu, I. (2003). Evrensel tasarım, Tasarım Kuram Dergisi, 2(3), 93-101.
- Kaplan, A., Küçükerbaş, E.V. (1997). Kentsel tasarımda peyzaj mimarlığının yeri ve kentsel peyzaj tasarımı, 8. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul, 1997.
- Kaplan, H., (2007). Kentsel mekanların erişebilirliği ve okunaklılığını sağlamada kentsel tasarımın bir bileşeni olarak engelsiz tasarım, tasarım ve özgürlük: engelli insanlar ve herkes için tasarım, Bülten 46, Tmmob Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Dosya 4, 51-62.
- Kavak, M., (2010). Evrensel tasarım yaklaşımı bağlamında kamusal mekânlar: Harbiye Kongre Vadisi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- Korkut, A., Kiper, T., Topal, T. Ü., (2017). Kentsel peyzaj tasarımda ekolojik yaklaşımlar, Artium, 5(1),14-26.
- Mace, R.L., Hardie, G. J., VE Place, J. P., (1991). Accessible environments: toward universal design, center for accessible housing, North Carolina State University, Raleigh: USA.
- Mandıracıoğlu A, (2010). Dünyada ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri, Ege Tıp Dergisi, 49(3) 39-45.
- Mutlu, A., (2002), Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nin Kentli Hakları Bakımından Önemi, Çağdaş Yerel Yönetimler, 11(3), 33-58.
- NIH (2016). World’s older population grows dramatically, Erişim tarihi: 03.06.2017, https://www.nia.nih.gov/newsroom/2016/03/worlds-older-population-grows-dramatically,
- Preiser W. F. E., Smith K. H., (2011). Universal Design Handbook (2nd Edition), McGraw Hill: New york.
- The Center for Universal Design, (1997). The Principles of universal design, Erişim tarihi: 14.05.2017NC, https://www.ncsu.edu/ncsu/design/cud/about_ud/udprinciplestext.htm
- The City of Calgary (2010). Universal design handbook, building accessible and inclusive environments, Erişim tarihi: 01.07.2017, https://www.calgary.ca/CSPS/CNS/Documents/universal_design_handbook.pdf?noredirect=1
- Trieglaff, M., (2014). Forest Glen Park design case study – Universal design in a park and recreational setting, Universal Design 2014 Conference, Lund Universtiy, Lund, Sweden.
- True, E., M. ve Türel, H., S., (2013). Yapılı çevrelerin fiziksel engelliler yönüyle kullanılabilirliği: İzmir Kenti örneği, Artium, 1(1),1-16.
- United Nations (2015). World population ageing, United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division United Nations, New York.
- Ültanır, E. ve Ültanır, G., (2005). Estonya, İngiltere ve Türkiye’de yetişkin eğitiminde profesyonel standartlar, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(1),1-23.
- WHO (2011). World report on disability, Erişim tarihi: 03.06.2017, http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf,
- Yücel, M., Aslanboğa, İ., Korkut A., (2008). Peyzaj mimarlığı terimleri sözlüğü, TMMOB Peyzaj Mimarlığı Odası, Yayın no: 2008/4 İnternet Kaynakları
- Url 1 https://www.cityofchicago.org/city/en/depts/dca/supp_info/millennium_park.html, Erişim tarihi: 28.06.2017
- Url 2 https://wallpaperfully.com/millennium-park-chicago-christmas-tree-cloud-gate-ice-skating-tourist-attractions, Erişim tarihi: 28.06.2017
- Url 3 http://www.kmaccess.com/millennium-park-chicago, Erişim tarihi: 01.07.2017
- Url 4 http://millenniumparkfoundation.org/places/bp-bridge/, Erişim tarihi: 01.07.2017
- Url 5 http://www.kidstogethercary.org, Erişim tarihi: 02.07.2017
- Url 6 http://www.caryvisualart.org/katal-and-kids-together-playground-inspiring-community-and-togetherness-cary, Erişim tarihi: 02.07.2017
- Url 7 https://naturalearning.org/kids-together-playground, Erişim tarihi: 02.07.2017.
- Url 8 http://www.universaldesigncasestudies.org/outdoorplaces, Erişim tarihi: 02.07.2017
- Url 9 http://carycitizen.com/2013/09/12/kids-together-playground-10-years-universal-play, Erişim tarihi: 25.06.2017
- Url 10 https://www.raic.org/raic/prix-du-xxe-si%C3%A8cle-%E2%80%94-2011-recipient-3, Erişim tarihi: 25.06.2017
- Url 11 http://www.thismess.net/2016/02/adventures-in-university-design-that.html, Erişim tarihi: 20.06.2017
- Url 12 https://www.asla.org/awards/2006/06winners/294.html, Erişim tarihi: 28.06.2017
Toplam 35 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2017 |
| Kabul Tarihi | 3 Eylül 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 5 Sayı: 2 |
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/