Öz
This study discusses the damage to wooden materials, which is among the most common problems in the protection of wooden mosques and conveys this issue through examples of mosques in the region. In the case of Ordu mosque, the problems and interventions in wooden materials were analyzed. The condition of the wooden material in the building and the protection approach was examined through the protection and art report of the mosque, the relief and restoration drawings, and photographs. Problems have been identified in wood due to regional conditions, time, transportation, and lack of maintenance and repair. The approach of conserving the original parts was adopted, and the material was renewed at the point where there was deterioration, loss or decrease in strength. It has been revealed that the research in the field should be increased and new strategies for protection should be developed by evaluating the data holistically.
Anahtar Kelimeler
Rural architecture wooden mosques protection wooden material wood material damages
Teşekkür
Ethics Committee approval was not required for the study. The drawings and reports of Ordu Mosque were prepared by Zan Architecture. Used in the study with the permission of the company.
Kaynakça
- Biber, K. & Kurak Açıcı, F. (2021). Trabzon’da yer alan kırma çatılı camilerin mimari özelliklerinin incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam, 6 (3), 969-982.
- Buzlupınar Bridge, (n.d.) (Access Address), (15.03.2023): birkizbirana.blogspot.com/2021/01/ istaponoc- buzlupinar-koprusu-cayeli-senoz.html
- Çakır, E. (2010). Photo Archive
- Çakır, S. & Sağıroğlu Demirci, Ö. (2021). Sürdürülebilir turizm planlaması yoluyla İnebolu kültürel mirasının korunmasına yönelik bir araştırma. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6 (2), 586-606.
- Eravşar, O. (2015). Ordu Mosque Art History Research Report.
- Eres, Z. (2013) Türkiye’de Geleneksel Kırsal Mimarinin Korunması: Tarihsel Süreç, Yasal Boyut, Kırsaldan Kentsele Geleneksel Yerleşmeler – Nur Akın’a Armağan, (Yay. Haz.) K.K. Eyüpgiller ve Z. Eres, YEM Yayınları, 457-469.
- Eres, Z. (2020). Kırsal mimarlığın ‘miraslaşma’ süreci: Avrupa açık hava köy müzeleri üzerinden bir değerlendirme. Mimar. ist, 67, 40-51.
- Eruzun, C. (1977). Doğu Karadeniz’de Seranderler, I Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, V. Cilt Etnografya, Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları: 22, Akın Matbaası, Ankara, s. 125-140. Ankara.
- ICOMOS, (1999). Ahşap Tarihi Yapıların Korunması İçin İlkeler. Çeviri: Ahunbay, Z. 2004, 12. Genel Kurul, Mexico.
- Küçük, O. (2017). Trabzon’un Çaykara, Dernekpazarı, Hayrat ve Of ilçelerindeki Osmanlı dönemine ait bazı ahşap camiler (18-19. yy) Master's Thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Ordu Mosque, (Access Address), (15.03.2023): samsun.ktb.gov.tr/TR-216915/ordu-mahallesi--tarihi-ahsap- camii.html
- Özgüner, O. (1970). Köyde Mimari Doğu Karadeniz, s.30-31, Ankara.
- Peker, Z. S. (2010). Geleneksel Anadolu Konutunun Güne Uyarlanmasında Yapısal Bir Model, Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Uludağ Üniversitesi, Bursa
- Perker, Z. S. & Akıncıtürk, N. (2006). Cumalıkızık’da ahşap yapı elemanı bozulmaları. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 11 (2).
- Pınar, E. (2018). Doğu Karadeniz kırsal mimarisinde taşıyıcı sistem detaylarının irdelenmesi. Asia Minor Studies, (SPECIAL), 60-74.
- Serander, (2016). (Access Address), (15.03.2023): Sanatsozlugum.blogspot.com/2012/11/bagen.html
- Tunca M. (2019). Geleneksel Ahşap Evlerde Su ve Nem Kaynaklı Bozulmalar Üzerine Bir Araştırma: Taraklı Örneği, Master's Thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gebze Teknik Üniversitesi, Gebze.
- Uzun, Z. (2016). Samsun, Kavak’taki Ahşap Camilerin Mimari Özellikleri ve Koruma Sorunları–Dere Camisi Restorasyon Projesi Önerisi. Basılmamış Yüksek lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, YTÜ İstanbul.
- Vural, N. (2005). Doğu Karadeniz Bölgesi Kırsal Yerleşmelerinde Ahşap Esaslı Prefabrike Sistem Kullanımı Üzerine Bir Modelleme, Doktora Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Yalçınkaya E., Ş. & Sancar, K. (2010). Rural Architecture Of East Black Sea; Wooden Mosques, 1. Uluslararası Türk- Japon Çevre ve Ormancılık Sempozyumu bildiri kitabı, Trabzon, 4-6 Kasım 2010, s.1132-1149.
- Yalçınkaya, Ş. (2016). Personal Photo Archive.
- Zambak, M. (2019). Ordu Köyü Cami, Access Address (15.03.2023): https://kulturenvanteri.com/tr/yer/ordu- koyu-camii/#16/41.095001/36.698002
- Zan Mimarlık. (2015a). Ordu Mosque Analysis-Restitution-Restoration Project Drawings.
- Zan Mimarlık. (2015b). Çarşamba Ordu Köyü Camii Koruma Raporu/ Ordu Mosque Conservation Report.
- Zan Mimarlık. (2015c). Photo Archive.
Öz
Çalışmada ahşap camilerin korunmasında en sık karşılaşılan sorunlar arasında yer alan ahşap malzemedeki hasarlar konu edinilmiştir ve konu bölgedeki cami örnekleri üzerinden aktarılmıştır. Ordu ahşap camii örneği özelinde ahşap malzemedeki sorunlar ve müdahale şekilleri analiz edilmiştir. Camiye ait koruma ve sanat raporu, röleve ve restorasyon çizimleri, eski ve yeni fotoğrafları üzerinden ahşap malzemenin yapıdaki durumu ve koruma yaklaşımı çözümlenmiştir. Ahşapta bölge koşulları, zaman, taşınma, bakım ve onarım eksikliğinden kaynaklı sorunlar tespit edilmiştir. Temel koruma yaklaşımı olarak özgün parçaların korunması, çürüme, kayıp veya mukavemeti azalan malzemede ise yenilemeye gidilmiştir. Alan ile ilgili araştırmaların artırılması, verilerin bütüncül olarak değerlendirilerek korumaya yönelik yeni stratejilerin geliştirilmesi gerektiği ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kırsal mimari ahşap camiler koruma ahşap malzeme ahşap malzeme hasarları
Kaynakça
- Biber, K. & Kurak Açıcı, F. (2021). Trabzon’da yer alan kırma çatılı camilerin mimari özelliklerinin incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam, 6 (3), 969-982.
- Buzlupınar Bridge, (n.d.) (Access Address), (15.03.2023): birkizbirana.blogspot.com/2021/01/ istaponoc- buzlupinar-koprusu-cayeli-senoz.html
- Çakır, E. (2010). Photo Archive
- Çakır, S. & Sağıroğlu Demirci, Ö. (2021). Sürdürülebilir turizm planlaması yoluyla İnebolu kültürel mirasının korunmasına yönelik bir araştırma. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6 (2), 586-606.
- Eravşar, O. (2015). Ordu Mosque Art History Research Report.
- Eres, Z. (2013) Türkiye’de Geleneksel Kırsal Mimarinin Korunması: Tarihsel Süreç, Yasal Boyut, Kırsaldan Kentsele Geleneksel Yerleşmeler – Nur Akın’a Armağan, (Yay. Haz.) K.K. Eyüpgiller ve Z. Eres, YEM Yayınları, 457-469.
- Eres, Z. (2020). Kırsal mimarlığın ‘miraslaşma’ süreci: Avrupa açık hava köy müzeleri üzerinden bir değerlendirme. Mimar. ist, 67, 40-51.
- Eruzun, C. (1977). Doğu Karadeniz’de Seranderler, I Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, V. Cilt Etnografya, Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları: 22, Akın Matbaası, Ankara, s. 125-140. Ankara.
- ICOMOS, (1999). Ahşap Tarihi Yapıların Korunması İçin İlkeler. Çeviri: Ahunbay, Z. 2004, 12. Genel Kurul, Mexico.
- Küçük, O. (2017). Trabzon’un Çaykara, Dernekpazarı, Hayrat ve Of ilçelerindeki Osmanlı dönemine ait bazı ahşap camiler (18-19. yy) Master's Thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Ordu Mosque, (Access Address), (15.03.2023): samsun.ktb.gov.tr/TR-216915/ordu-mahallesi--tarihi-ahsap- camii.html
- Özgüner, O. (1970). Köyde Mimari Doğu Karadeniz, s.30-31, Ankara.
- Peker, Z. S. (2010). Geleneksel Anadolu Konutunun Güne Uyarlanmasında Yapısal Bir Model, Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Uludağ Üniversitesi, Bursa
- Perker, Z. S. & Akıncıtürk, N. (2006). Cumalıkızık’da ahşap yapı elemanı bozulmaları. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 11 (2).
- Pınar, E. (2018). Doğu Karadeniz kırsal mimarisinde taşıyıcı sistem detaylarının irdelenmesi. Asia Minor Studies, (SPECIAL), 60-74.
- Serander, (2016). (Access Address), (15.03.2023): Sanatsozlugum.blogspot.com/2012/11/bagen.html
- Tunca M. (2019). Geleneksel Ahşap Evlerde Su ve Nem Kaynaklı Bozulmalar Üzerine Bir Araştırma: Taraklı Örneği, Master's Thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gebze Teknik Üniversitesi, Gebze.
- Uzun, Z. (2016). Samsun, Kavak’taki Ahşap Camilerin Mimari Özellikleri ve Koruma Sorunları–Dere Camisi Restorasyon Projesi Önerisi. Basılmamış Yüksek lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, YTÜ İstanbul.
- Vural, N. (2005). Doğu Karadeniz Bölgesi Kırsal Yerleşmelerinde Ahşap Esaslı Prefabrike Sistem Kullanımı Üzerine Bir Modelleme, Doktora Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Yalçınkaya E., Ş. & Sancar, K. (2010). Rural Architecture Of East Black Sea; Wooden Mosques, 1. Uluslararası Türk- Japon Çevre ve Ormancılık Sempozyumu bildiri kitabı, Trabzon, 4-6 Kasım 2010, s.1132-1149.
- Yalçınkaya, Ş. (2016). Personal Photo Archive.
- Zambak, M. (2019). Ordu Köyü Cami, Access Address (15.03.2023): https://kulturenvanteri.com/tr/yer/ordu- koyu-camii/#16/41.095001/36.698002
- Zan Mimarlık. (2015a). Ordu Mosque Analysis-Restitution-Restoration Project Drawings.
- Zan Mimarlık. (2015b). Çarşamba Ordu Köyü Camii Koruma Raporu/ Ordu Mosque Conservation Report.
- Zan Mimarlık. (2015c). Photo Archive.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Mimarlık |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Nisan 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 8 Sayı: 1 - JASA_2023, 8(1) |
