Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi

Öz

Ülkemizde, gayrimenkul değerlendirmelerinin gerçekçi bir şekilde yapılamaması sonucunda, gayrimenkullerin vergiye esas arsa değerleri, gerçek alım satım değerlerinden farklılık gösterdiği bilinmektedir. Bunun sonucu olarak da, emlak vergisi, kamulaştırma, özelleştirme, kentsel dönüşüm çalışmaları gibi birçok uygulamalarda ekonomik ve sosyolojik problemler ortaya çıkmaktadır.
Mevcut yasalarla tespit edilen gayrimenkul değerlerinin piyasa rayiç değerlerinden farklılık göstermesi toplanan emlak vergisi değerinin düşmesi anlamına da gelmektedir. Dolayısıyla, emlak vergisine esas değerlerinin tespitinde, gayrimenkul değerleme işlemlerinin daha sağlam bir sistemle gerçekleştirilmesi, ülkemiz ekonomisi açısından oldukça önemlidir.
Bu çalışmada emlak vergisine esas değer ile piyasa değerleri arasındaki farklılık nedenleri araştırılmış ve örnek olarak Meram İlçesi verileri incelenmiştir. İlçede bulunan 115 mahallenin merkezi konumunda olan ya da değeri en fazla olan cadde ve sokaklardaki parsellerin verileri değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, söz konusu farklılıkların altında yatan başlıca sebepleri, değerlemenin uzman kişilerce yapılmaması, arazide doğruluğunun test edilmemesi, rayiç bedellerin güncellenmelerinin yapılamaması, vergi tahsiline ilişkin sorunlar ve yüksek oranlı vergiler nedeniyle mükelleflerin ödemede hassas davranmamaları olarak tespit edilmiştir. Gayrimenkul değerini etkileyen genel kabul görmüş ölçütlerin ve bunların değer üzerindeki etkilerinin mesken, ticari, sanayi ve tarım alanları için farklı olabileceği gibi gayrimenkullerin bulunduğu bölgeye göre de çeşitlilik gösterebileceği vurgulanmıştır. Söz konusu farklılıkların giderilmesi için diğer çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır.