Öz
Doğal afetler insanda bedensel ve ruhsal yaşam kalitesini etkileyerek, hayata ilişkin önceki alışkanlıkları bırakma ya da yeni alışkanlıklar edinme yönünde etki bırakabilmektedir. Bu doğrultuda araştırmamız depreme maruz kalmış kişilerde spor yapanlar ile yapmayanalar arasındaki belirgin farkın neden kaynaklandığını ortaya koymaktır. Bununla birlikte sporun doğasında olan mücadele, strese karşı yaşanmış tecrübeler, kazanma ve kaybetme gibi bazı fiziksel ve psikolojik faktörler bireyi güçlü kılabilmektedir. Bu durum spor yapanlarda deprem sonrası hayata daha kısa sürede uyum gösterme olarak yansıyabilir. Bulgularımız sonucu aktif olarak spor yapmayanların bazı deneyimlerdeki yoksunlukları olduğu ve yaşanmış olumsuzlukların bu bireylerde daha derin izler bıraktığı düşünülmektedir. Özellikle kadınların erkeklere göre daha hassas bir süreç yaşadıkları tespit edilmiştir. Aktif spor yapmayan bireylerin duyuşsal olarak daha fazla etkilendikleri ve sporun psikolojik durumlarına pozitif yönde etki edeceğinin farkına vardıkları tespit edilmiştir. Ayrıca spor ile depremin psikolojik etkisinin hafifletme düşünceleri “bilişsel yapılandırma” düzeyinde pozitif etki edeceğini belirtmişlerdir. Tarihe Kahramanmaraş-Hatay depremi olarak geçen bu doğal afetin yaratmış olduğu travma sebebiyle deprem sonrası etkilenen kişilere rekreaktif spor etkinlerinin yaptırılması ve bu alanda uzman olan kişilerin görevlendirilmesi önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler
Deprem Spor yapan ve yapmayan bireyler Deprem sonrası travma
Kaynakça
- Tanhan F., Kayri M. Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik Çalışması. Educational Sciences Theory&Practice [Internet]. 2013 [cited 2024 Feb 5];13(2):1013–25. Available from: https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/eprem-sonrasi-travma-duzeyini-belirleme-olcegi-toad.pdf
- Yılmaz A., Korkmaz S.Z., Korur S. Depremler ve sonrasında karşılaşılan çevre sorunları. E-Journal of New World Sciences Academy [Internet]. 2011 [cited 2024 Feb 5];6(4):1212–23. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsaeng/article/212699
- İnal S., Erdim L. Doğal afet nedeniyle post travmatik stres bozukluğu yaşayan bir çocuk olguda hemşirelik bakımının planlanmasında fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli’nin kullanılması. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi [Internet]. 2015 [cited 2024 Feb 5];2(3):345–54. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/hsp/article/115439
- Yıkdız B., Akkoyun A.Z. Deprem sonrası psikiyatrik destek. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];8(2):817–20. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/ikcusbfd/issue/78150/1267011
- Dilek Tel F. Travma yaşamış üniversite öğrencilerinin benlik saygıları ve travma sonrası büyüme düzeyleri arasındaki ilişkide stresle başa çıkmanın aracılık rolü. [Eskişehir]: Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2017.
- Sütlü İ. Sakarya ilindeki deprem öncesi ve sonrası sportif faaliyetlerin karşılaştırılması. 2004.
- Dokuzoğlu G, Çevi̇k A, Özmaden M, Yildiz Y, Tezcan E. The youth scale of exercise addiction (EMI): A scale adaptation study. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Araştırma Makalesi GUJHS. 2022;11(2):644–53.
- DOKUZOĞLU G, TEZCAN E, ÇEVİK A. Spor Bilimleri fakültesi öğrencilerinin zihinsel dayanıklılık ve egzersiz bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Anatol Sport Res. 2023;4(4):38–46.
- Malkoç A. Öznel iyi oluş müdahale programının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeylerine etkisi. [İstanbul]: Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2011.
- Genç M, Sözen E. The sustainable scale of earthquake awareness, development, validity and reliability study. International Electronic Journal of Environmental Education. 2021;11:24–41.
- Özkan D., Karabacık A., Ünal D.T., Yağız H. 14-18 yaş arası profesyonel sporcuların deprem sonrası başarı motivasyonu düzeyleri üzerine bir araştırma. Premium E_Journal Of Social Sciences [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];7(33):731–7. Available from: https://pejoss.com/index.php/pub/article/view/261
- Güldü Ö. Afet bilinci ve stresli durumlarla başa çıkma arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Afet ve Risk Dergisi [Internet]. 2023 Apr 24 [cited 2023 Nov 13];6(3):638–58. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/toplumsalbilimler/issue/76453/1254134
- Özçetin A, Maraş A, Ataoğlu A, İçmeli C. Deprem sonucu gelişen travma sonrası stres bozukluğu ile kişilik bozuklukları arasında ilişki. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi [Internet]. 2008 [cited 2024 Feb 12];2:8–18. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/dtfd/issue/48264/610974
- Elçi G, Genç A, Yaşartürk F, Kübra A, Gözdem A, Kaya Y, et al. Fiziksel aktivitenin depremzede çocuklar üzerindeki etkileri hakkında ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];6(1):1123–33. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/asbid/issue/80422/1374670
- Gökmen Coşgun M. 2020 İzmir depremini yaşamış bireylerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki [Internet]. 2022 [cited 2023 Nov 13]. Available from: http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/handle/11352/4403
- Karaarslan İ., Yavuz B., Özdemir S., Çakar S., Tatlı M. 6 şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası ilkokul öğretmenlerinin durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social and Humanties Sciences Research [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];10(97):1560–4. Available from: https://jshsr.org/index.php/pub/article/view/1580
- Berkay F, Çelen N, ME K, A. Tekok, B.Mermutlu, Y D, et al. 1999 Marmara depreminin Mudanya halkı üzerindeki ssiko-sosyal etkileri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi [Internet]. 2003 [cited 2023 Nov 13];4(4):1–24. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/sosbilder/issue/23119/246928
Öz
Natural disasters affect people's physical and spiritual quality of life, causing them to abandon previous habits or acquire new habits. In this regard, our research aims to reveal the reason for the significant difference between those who do sports and those who do not, among people exposed to earthquakes. However, some physical and psychological factors such as the struggle inherent in sports, experiences against stress, winning and losing can make the individual stronger. This may be reflected in people who do sports adapting to life after the earthquake more quickly. As a result of our findings, it is thought that those who do not actively do sports are deprived of some experiences and the negativities experienced leave deeper traces on these individuals. It has been determined that women, in particular, experience a more sensitive process than men. It has been determined that individuals who do not do active sports are more affected emotionally and realize that sports will have a positive impact on their psychological state. They also stated that the idea of mitigating the psychological impact of the earthquake through sports would have a positive impact at the "cognitive structuring" level. Due to the trauma caused by this natural disaster, which went down in history as the Kahramanmaraş-Hatay earthquake, it is important to provide recreational sports activities to the affected people after the earthquake and to assign experts in this field.
Anahtar Kelimeler
Earthquake Individuals who do and do not do sports Post-earthquake trauma
Kaynakça
- Tanhan F., Kayri M. Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik Çalışması. Educational Sciences Theory&Practice [Internet]. 2013 [cited 2024 Feb 5];13(2):1013–25. Available from: https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/eprem-sonrasi-travma-duzeyini-belirleme-olcegi-toad.pdf
- Yılmaz A., Korkmaz S.Z., Korur S. Depremler ve sonrasında karşılaşılan çevre sorunları. E-Journal of New World Sciences Academy [Internet]. 2011 [cited 2024 Feb 5];6(4):1212–23. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsaeng/article/212699
- İnal S., Erdim L. Doğal afet nedeniyle post travmatik stres bozukluğu yaşayan bir çocuk olguda hemşirelik bakımının planlanmasında fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli’nin kullanılması. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi [Internet]. 2015 [cited 2024 Feb 5];2(3):345–54. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/hsp/article/115439
- Yıkdız B., Akkoyun A.Z. Deprem sonrası psikiyatrik destek. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];8(2):817–20. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/ikcusbfd/issue/78150/1267011
- Dilek Tel F. Travma yaşamış üniversite öğrencilerinin benlik saygıları ve travma sonrası büyüme düzeyleri arasındaki ilişkide stresle başa çıkmanın aracılık rolü. [Eskişehir]: Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2017.
- Sütlü İ. Sakarya ilindeki deprem öncesi ve sonrası sportif faaliyetlerin karşılaştırılması. 2004.
- Dokuzoğlu G, Çevi̇k A, Özmaden M, Yildiz Y, Tezcan E. The youth scale of exercise addiction (EMI): A scale adaptation study. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Araştırma Makalesi GUJHS. 2022;11(2):644–53.
- DOKUZOĞLU G, TEZCAN E, ÇEVİK A. Spor Bilimleri fakültesi öğrencilerinin zihinsel dayanıklılık ve egzersiz bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Anatol Sport Res. 2023;4(4):38–46.
- Malkoç A. Öznel iyi oluş müdahale programının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeylerine etkisi. [İstanbul]: Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2011.
- Genç M, Sözen E. The sustainable scale of earthquake awareness, development, validity and reliability study. International Electronic Journal of Environmental Education. 2021;11:24–41.
- Özkan D., Karabacık A., Ünal D.T., Yağız H. 14-18 yaş arası profesyonel sporcuların deprem sonrası başarı motivasyonu düzeyleri üzerine bir araştırma. Premium E_Journal Of Social Sciences [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];7(33):731–7. Available from: https://pejoss.com/index.php/pub/article/view/261
- Güldü Ö. Afet bilinci ve stresli durumlarla başa çıkma arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Afet ve Risk Dergisi [Internet]. 2023 Apr 24 [cited 2023 Nov 13];6(3):638–58. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/toplumsalbilimler/issue/76453/1254134
- Özçetin A, Maraş A, Ataoğlu A, İçmeli C. Deprem sonucu gelişen travma sonrası stres bozukluğu ile kişilik bozuklukları arasında ilişki. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi [Internet]. 2008 [cited 2024 Feb 12];2:8–18. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/dtfd/issue/48264/610974
- Elçi G, Genç A, Yaşartürk F, Kübra A, Gözdem A, Kaya Y, et al. Fiziksel aktivitenin depremzede çocuklar üzerindeki etkileri hakkında ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];6(1):1123–33. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/asbid/issue/80422/1374670
- Gökmen Coşgun M. 2020 İzmir depremini yaşamış bireylerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki [Internet]. 2022 [cited 2023 Nov 13]. Available from: http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/handle/11352/4403
- Karaarslan İ., Yavuz B., Özdemir S., Çakar S., Tatlı M. 6 şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası ilkokul öğretmenlerinin durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social and Humanties Sciences Research [Internet]. 2023 [cited 2023 Nov 13];10(97):1560–4. Available from: https://jshsr.org/index.php/pub/article/view/1580
- Berkay F, Çelen N, ME K, A. Tekok, B.Mermutlu, Y D, et al. 1999 Marmara depreminin Mudanya halkı üzerindeki ssiko-sosyal etkileri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi [Internet]. 2003 [cited 2023 Nov 13];4(4):1–24. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/sosbilder/issue/23119/246928
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Spor Faaliyetleri Yönetimi, Spor ve Rekreasyon |
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Şubat 2024 |
| Kabul Tarihi | 25 Nisan 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 13 Sayı: 2 |
