Öz
In our country, the registration process of historical buildings and areas, which are immovable cultural assets, has been a controversial issue for years when very accurate results could not be obtained. In order to overcome these problems, the listing techniques applied in the world have been examined and it has been seen that many countries have developed analytical methods for listing. Listing systems based on the scoring system applied by the German state of Hessen and Canada are discussed. The processes of these evaluation systems were used as a roadmap for the model created within the scope of this study. In this context, the criteria of the "analytical listing" systems of Canada and Germany were examined and a "criteria list" was created by adding the appropriate criteria that are important in listing evaluations in our country. The degree of importance of these criteria was determined by the "Analytical Hierarchy Process" (AHS) method and the evaluation system of the model was created by distributing points according to these degrees. The scoring system of the model was created by distributing the points between the criteria according to the 100-point evaluation criterion, according to the importance levels determined by Expert Choice, an analytical hierarchy method application program. It is planned that the evaluations to be made with this model will be based on objective data and this data will be transformed into a mathematical method, to prevent the problems experienced in personal evaluations. In addition to evaluating the historical values of immovable cultural properties in Turkey with an objective system, a data system will be created that will facilitate data transfer in accordance with today's technological developments.
Anahtar Kelimeler
Cultural Heritage Conservation Historic Building Listing Historical Buildings Analytic Hierarchy Process.
Kaynakça
- Ahunbay, Z. (2016). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları.
- Aladağ, H. (2010). Kültür varlıklarının korunmasında koruma yönetimi süreci. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Durmuş, G. (2016). Bursa’daki eğitim yapılarının modern mimarlık mirası ve tescil gerekçeleri kapsamında incelenmesi (1920-1970). Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
- Environment Canada Parks Service (1980). The Evaluation of Historic Buildings, Published under authority of the Minister of the Environment, Ottawa.
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kanun Numarası : 2863, Kabul Tarihi : 21/7/1983, Yayımlandığı Resmi Gazete : Tarih : 23/7/1983 Sayı : 18113, Tertip : 5 Cilt : 22, Sayfa : 444, Ankara.
- Planning and Development Services, (1986). Evaluation Methodology, Technical Report – Heritage Buildings and Landscape Resources, Vancouver, Canada.
- Saaty, T.L. (1994). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process. INFORMS Journal on Applied Analytics 24(6):19-43.
- Tan, S. (2014). Anıtsal yapı onarımlarının koruma mevzuatı değişiklikleri bağlamında irdelenmesi ve değerlendirilmesi üzerine bir yöntem araştırması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Yetkin, E.G. (2019). Sürdürülebilir Mimarlık Kapsamında Yapılarda Su Korunumu Stratejileri. Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları ve Teknolojik Gelişmeler Dergisi, 2019, 2(2): 70-78.
- Yaralıoğlu, K. (2001). Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Prosesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16(1): 129-142.
Taşınmaz Kültür Varlıklarının Tarihi Değerinin Belirlenmesinde Kullanılacak Analitik Bir Model Önerisi
Öz
Ülkemizde taşınmaz kültür varlıkları olan tarihi yapıların ve alanların tescillenme işlemleri çok doğru sonuçlar elde edilemediği yıllardır tartışılmalı bir konu olmuştur. Bu sorunların giderilmesi için dünyada uygulanan tescilleme teknikleri incelenmiş ve birçok ülkenin tescil için analitik yöntemler geliştirdiği görülmüştür. Almanya’nın Hessen eyaletinin ve Kanada’nın uyguladığı puanlama sistemine dayalı tescilleme sistemleri ele alınmıştır. Bu değerlendirme sistemlerinin süreçleri bu çalışma kapsamında oluşturulan model için yol haritası olarak kullanılmıştır. Bu kapsamda Kanada ve Almanya’nın “analitik tescil” sistemlerinin kriterleri incelenmiş ve ülkemizdeki tescil değerlendirmelerinde önem verilen uygun kriterler de eklenerek bir “kriter listesi” oluşturulmuştur. Bu kriterlerin, “Analitik Hiyerarşi Süreci” (AHS) yöntemi ile önem dereceleri belirlenmiştir. Bir analitik hiyerarşi yöntemi uygulama programı olan Expert Choice ile belirlenen önem derecelerine göre 100 puanlık değerlendirme ölçütüne göre kriterler arası puan dağılımı yapılarak modelin puanlama sistemi oluşturulmuştur. Bu model ile yapılacak değerlendirmelerin nesnel verilere dayanması ve bu verilerin matematiksel bir yöneteme çevirmesi kişisel değerlendirmelerde yaşanan sorunların önüne geçilmesi planlanmıştır. Türkiye’deki taşınmaz kültür varlıklarının tarihi değerlerinin belirlenmesinin nesnel bir sistem ile değerlendirilmesinin yanı sıra günümüz teknolojik gelişmelerine uygun şekilde veri aktarımını kolaylaştıracak bir veri sistemi de oluşturulmuş olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Taşınmaz Kültür Varlığı Tarihi Yapı Koruma Tarihi Yapı Tescili Analitik Hiyerarşi Süreci.
Kaynakça
- Ahunbay, Z. (2016). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları.
- Aladağ, H. (2010). Kültür varlıklarının korunmasında koruma yönetimi süreci. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Durmuş, G. (2016). Bursa’daki eğitim yapılarının modern mimarlık mirası ve tescil gerekçeleri kapsamında incelenmesi (1920-1970). Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
- Environment Canada Parks Service (1980). The Evaluation of Historic Buildings, Published under authority of the Minister of the Environment, Ottawa.
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kanun Numarası : 2863, Kabul Tarihi : 21/7/1983, Yayımlandığı Resmi Gazete : Tarih : 23/7/1983 Sayı : 18113, Tertip : 5 Cilt : 22, Sayfa : 444, Ankara.
- Planning and Development Services, (1986). Evaluation Methodology, Technical Report – Heritage Buildings and Landscape Resources, Vancouver, Canada.
- Saaty, T.L. (1994). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process. INFORMS Journal on Applied Analytics 24(6):19-43.
- Tan, S. (2014). Anıtsal yapı onarımlarının koruma mevzuatı değişiklikleri bağlamında irdelenmesi ve değerlendirilmesi üzerine bir yöntem araştırması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Yetkin, E.G. (2019). Sürdürülebilir Mimarlık Kapsamında Yapılarda Su Korunumu Stratejileri. Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları ve Teknolojik Gelişmeler Dergisi, 2019, 2(2): 70-78.
- Yaralıoğlu, K. (2001). Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Prosesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16(1): 129-142.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimarlık |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Şubat 2022 |
| Kabul Tarihi | 18 Ocak 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
Cited By
Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Bulunan Mimar Sinan Camilerinde Korumaya Yönelik Bir İnceleme
Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi
https://doi.org/10.47898/ijeased.1308461
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/