Öz
Zengin kültür mirasımızın önemli bir parçası olan ve Anadolu’nun hemen her köşesinde yer alan ahşap direkli camiler korunması gereken taşınmaz kültür varlıkları arasında yer almaktadır. Tarihe tanıklık eden bu yapıların zamanla oluşan tahribatlarını onararak gerçek kimliklerini bozmadan gelecek nesillere ulaştırmak ortak amaçtır. Ulusal ve uluslararası mevzuatta geniş yer tutmasına rağmen, teknik ve ekonomik sebeplerin yanı sıra nitelikli eleman eksikliği, toplumun gereken koruma bilincine yeteri kadar sahip olmaması gibi sebeplerden dolayı koruma ve onarım uygulamalarının beklenen düzeye ulaşılamadığı görülmektedir. Bu çalışma bağlamında, kapsamlı bir literatür taraması sonucunda ahşap direkli camilerde meydana gelen koruma sorunları belirlenerek bu sorunlar malzeme bozulmaları, dış etkiler nedeniyle oluşan bozulmalar ve strüktürel bozulmalar olmak üzere üç ana başlıkta toplanmıştır. Erzincan ili, Kemah ilçesindeki tarihi zenginliğin oluşmasında önemli bir yeri ve katkısı olan ahşap direkli camiler bu çalışmanın ana materyalini oluşturmaktadır. Belgeleme ve saha çalışmaları ışığında tescilli beş adet ahşap direkli caminin mimari özellikleri incelenmiş, camilerin hasar tespit çalışmaları yapılarak koruma sorunları ve tespit edilen bozulma türleri ortaya konulmuştur. Çevresel ve fiziksel etmenlerin oluşturduğu bozulmaların yanı sıra koruma sorunlarının temel nedenleri bakımsızlık, bilinçsizlik ve ekonomik yetersizlik olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, kültürel varlıklarımızdan olan ahşap direkli camilerin korunması amacıyla gerekli önlemlerin alınması, geleneksel yapı malzemelerinin yapıların özgün kimliklerine uygun olarak onarılması, toplumun bilinçlendirilerek bu değerli yapıların geleceğe güvenle aktarılması temenni edilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Denktaş, M. (2004). Pınarbaşı-Uzunyayla’daki Ahşap Direkli Camiler, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 53-89, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Doğan, S., Doğan, S., Bingül, M., Zeytun, E., & Erman, O. (2017). First description of the larva of Stigmaeus erzincanus (Acari: Stigmaeidae) from Kemah district (Erzincan). In Ecology Symposium (pp. 11-13).
- Doğruer, F.S. (2021). Ankara Zincirli Cami: Korunma Sorunları ve Çözüme Yönelik Öneriler, İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 12(32), 444-470.
- Dolar, A. & Yılmaz, E.Ş. (2014). Kültürel Yapılarda Biyolojik Bozunma Mekanizmaları, Elektronik Mikrobiyoloji Dergisi, Tr Cilt: 12 Sayı: 1 Sayfa: 1-19.
- Duran, R. (1988), Konya, Sarayönü’nde Üç Ahşap Cami, Vakıflar Dergisi, XXVI, 48-62.
- Hasbay, U. & Hattap, S. (2017). Doğal Taşlardaki Bozunma (Ayrışma) Türleri ve Nedenleri, Bilim ve Gençlik Dergisi, 23-45.
- Kapubağlı, S. (2004). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma ve İstanbul Örneğinde İnfill Uygulamaların Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Karakuş. F. (2021). 13.yy. da Anadolu’da İnşa Edilen Ahşap Direkli Camiler Üzerine Değerlendirme Çalışması, Online Journal of Art and Design volume 11, issue 1, January.
- Karamahmut, Y. (2020). Kemah İlçesi ve Çevresinin Eskiçağ Tarihi, Yüksek Lisans Tezi, Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzurum.
- Kındığılı, M.L. (2015a). Gülabibey Camii Işığında Kemah Camilerine Genel Bir Bakış, Gsf Sanat dergisi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Kındığılı, M. L. (2015b). Orta Çağ’dan Günümüze Kemah ve Köylerindeki Kültür Varlıkları, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Koçyiğit, F. (2019). Amasya’da Ahşap Tavanlı İki Cami Örneği: Şıhlar ve Kızılkışlacık Köyü Camileri, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2), 1641-1658.
- Naldan, F. (2017). Erzincan Kemaliye İlçesine Bağlı Başpınar,Dolunay ve Yeşilkurt Köylerinde Bulunan Kültür Varlıkları, International Congress on Afro – Eurasian Research II Online Journal of Art and Design, April 17-20, 171-179.
- Polat, Y.E. (2014). Sicilli Ahval Defterlerine Göre Kemahlı Devlet Memurları, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi, Erzincan.
- R.B., Hewitt A.E. ve Partridge T.R. (1995). Predicting land use suitability from vegetation and landform in depleted semiarid grassland, New Zealand. Landscape and Urban Planning, 32(1), 31-42.
- Sert, Ö.F. (2012). Türkiye’de Restorasyon Sürecinin Haritalanması ve Proje, İhale ve Uygulama Aşamalarında Karşılaşılan Sorunların Belirlenmesi Üzerine Saha Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Şentürk, A., (2012). Unesco Dünya Miras Listesinde Yer Almanın, Ülke Kültürel Miras Koruma Politikalarına Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Yıldız, Ü.C. (2011). Dış Mekânda Ahşap Kullanımı, Ders Notları, T.C. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. Yurttaş, H., Özkan, H., Köşklü, Z., & Kındığılı, M.L. (2020). Kemah ve Kemah Kalesi Kazıları, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (31), 223-248.
Öz
Wooden-post mosques, which are an important part of our rich cultural heritage and located in almost every corner of Anatolia, are among the immovable cultural assets that need to be protected. The common goal is to repair the deformation of these structures, which have witnessed history, and to convey them to future generations without damaging their original identities. Although it has a wide place in national and international legislation, it is seen that conservation and restoration practices have not reached the expected level due to technical and economic reasons as well as lack of qualified personnel and lack of conservation awareness of the society. In the context of this study, as a result of a comprehensive literature review, conservation problems occurring in wooden-post mosques were identified and these problems were categorized under three main headings: material deterioration, deterioration due to external influences and structural deterioration. Wooden-post mosques, which have an important place and contribution to the formation of historical richness in Kemah district of Erzincan province, constitute the main material of this study. In the light of documentation and field studies, the architectural features of five registered wooden post mosques were examined, damage assessment studies of the mosques were carried out and protection problems and deterioration types were revealed. In addition to the deterioration caused by environmental and physical factors, it has been determined that the main causes of conservation problems are neglect, lack of awareness and economic insufficiency. As a result of the study, it is hoped that the necessary measures will be taken for the protection of wooden-post mosques, which are among our cultural assets, that traditional building materials will be repaired in accordance with the original identities of the buildings, and that these valuable structures will be transferred to the future with confidence by raising the awareness of the society.
Anahtar Kelimeler
Wooden post mosque deformation conservation conservation problems Kemah
Kaynakça
- Denktaş, M. (2004). Pınarbaşı-Uzunyayla’daki Ahşap Direkli Camiler, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 53-89, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Doğan, S., Doğan, S., Bingül, M., Zeytun, E., & Erman, O. (2017). First description of the larva of Stigmaeus erzincanus (Acari: Stigmaeidae) from Kemah district (Erzincan). In Ecology Symposium (pp. 11-13).
- Doğruer, F.S. (2021). Ankara Zincirli Cami: Korunma Sorunları ve Çözüme Yönelik Öneriler, İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 12(32), 444-470.
- Dolar, A. & Yılmaz, E.Ş. (2014). Kültürel Yapılarda Biyolojik Bozunma Mekanizmaları, Elektronik Mikrobiyoloji Dergisi, Tr Cilt: 12 Sayı: 1 Sayfa: 1-19.
- Duran, R. (1988), Konya, Sarayönü’nde Üç Ahşap Cami, Vakıflar Dergisi, XXVI, 48-62.
- Hasbay, U. & Hattap, S. (2017). Doğal Taşlardaki Bozunma (Ayrışma) Türleri ve Nedenleri, Bilim ve Gençlik Dergisi, 23-45.
- Kapubağlı, S. (2004). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma ve İstanbul Örneğinde İnfill Uygulamaların Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Karakuş. F. (2021). 13.yy. da Anadolu’da İnşa Edilen Ahşap Direkli Camiler Üzerine Değerlendirme Çalışması, Online Journal of Art and Design volume 11, issue 1, January.
- Karamahmut, Y. (2020). Kemah İlçesi ve Çevresinin Eskiçağ Tarihi, Yüksek Lisans Tezi, Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzurum.
- Kındığılı, M.L. (2015a). Gülabibey Camii Işığında Kemah Camilerine Genel Bir Bakış, Gsf Sanat dergisi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Kındığılı, M. L. (2015b). Orta Çağ’dan Günümüze Kemah ve Köylerindeki Kültür Varlıkları, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Koçyiğit, F. (2019). Amasya’da Ahşap Tavanlı İki Cami Örneği: Şıhlar ve Kızılkışlacık Köyü Camileri, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2), 1641-1658.
- Naldan, F. (2017). Erzincan Kemaliye İlçesine Bağlı Başpınar,Dolunay ve Yeşilkurt Köylerinde Bulunan Kültür Varlıkları, International Congress on Afro – Eurasian Research II Online Journal of Art and Design, April 17-20, 171-179.
- Polat, Y.E. (2014). Sicilli Ahval Defterlerine Göre Kemahlı Devlet Memurları, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi, Erzincan.
- R.B., Hewitt A.E. ve Partridge T.R. (1995). Predicting land use suitability from vegetation and landform in depleted semiarid grassland, New Zealand. Landscape and Urban Planning, 32(1), 31-42.
- Sert, Ö.F. (2012). Türkiye’de Restorasyon Sürecinin Haritalanması ve Proje, İhale ve Uygulama Aşamalarında Karşılaşılan Sorunların Belirlenmesi Üzerine Saha Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Şentürk, A., (2012). Unesco Dünya Miras Listesinde Yer Almanın, Ülke Kültürel Miras Koruma Politikalarına Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Yıldız, Ü.C. (2011). Dış Mekânda Ahşap Kullanımı, Ders Notları, T.C. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. Yurttaş, H., Özkan, H., Köşklü, Z., & Kındığılı, M.L. (2020). Kemah ve Kemah Kalesi Kazıları, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (31), 223-248.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimarlık |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Şubat 2024 |
| Kabul Tarihi | 16 Ekim 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/