Arkeolojik Alanlarda Mimari Düzenlemelerin ve Sunum Tekniklerinin Türkiye'deki Örnekler Üzerinden Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi
Öz
Arkeolojik miras alanları ve ören yerleri geçmişte yaşamış uygarlıklar ve toplumlar hakkında çeşitli bilgiler barındırmakta ve bu bilgilerin günümüze taşınmasına olanak sağlamaktadır. Evrensel değer taşıyan arkeolojik eserlerin sürdürülebilirliğini sağlamak için birçok onarım ve bakım yöntemi uygulanmakta, çeşitli koruma tedbirleri alınmaktadır. Fakat bu eserlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması çeşitli müdahalelerin ve koruma tedbirlerinin yanında ancak bulguların ve araştırmaların çağdaş sunum teknikleri ve mimari yöntemler kullanılarak ziyaretçiler ile buluşturulması, bulguların kamu tarafından algılanması böylece kamu üzerinde koruma bilinci oluşturulması ile mümkündür. Bu bağlamda arkeolojik miras alanlarında, alan yönetim planı kapsamında alanın sunumu ve sergilenmesi için çeşitli analizler ve değerlendirmeler yapılmalı, bulguların ve araştırmalara dayalı bilgilerin ziyaretçilere aktarımı için doğru yöntemler belirlenmeli ve alan üzerinde gerekli tasarımlar ve mimari düzenlemeler yapılmalıdır. Bu makalede çeşitli sunum teknikleri, mimari düzenlemeler, fiziksel ve algısal uygulamalar, Türkiye’de seçilen dört arkeolojik alan üzerinden değerlendirilmiştir. Bu alanlar Konya Çatalhöyük, İzmir Yeşilova Höyüğü, Bursa Aktopraklık Höyük ve Aksaray Aşıklı Höyük olarak belirlenmiştir. Araştırma kapsamında seçilen dört alanda da çeşitli mimari düzenlemeler uygulanmış ve bu arkeolojik alanlar çeşitli çağdaş sunum teknikleri ile donatılmıştır. Belirlenen ören yerlerinde yapılan düzenlemeler ‘hedefler’ ve ‘tasarım kriterleri’ başlıkları altında karşılaştırmalı olarak yerinde incelenmiştir. Sonuç olarak da arkeolojik alanların belirlenen kriterler bağlamında koruma ve kazı çalışmalarının verimli şekilde sürmesi ve bulguların ziyaretçilere daha nitelikli şekilde aktarımı için gerekli bilgiler ortaya konmuştur.Bu makalede çeşitli sunum teknikleri, mimari düzenlemeler, fiziksel ve algısal uygulamalar, Türkiye’de seçilen dört arkeolojik alan üzerinden değerlendirilmiştir. Bu alanlar Konya Çatalhöyük, İzmir Yeşilova Höyüğü, Bursa Aktopraklık Höyük ve Aksaray Aşıklı Höyük olarak belirlenmiştir. Araştırma kapsamında seçilen dört alanda da çeşitli mimari düzenlemeler uygulanmış ve bu arkeolojik alanlar çeşitli çağdaş sunum teknikleri ile donatılmıştır. Belirlenen ören yerlerinde yapılan düzenlemeler ‘hedefler’ ve ‘tasarım kriterleri’ başlıklarıaltında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Sonuç olarak da arkeolojik alanların belirlenen kriterler bağlamında koruma ve kazı çalışmalarının verimli şekilde sürmesi ve bulguların ziyaretçilere daha nitelikli şekilde aktarımı için gerekli bilgiler ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aşıklı Höyük Kazı ve Araştırma Projesi, (2018). 10 Aralık 2018, http://www.asiklihoyuk.org/genel-bilgiler/.
- Bachmann, M., & Schwarting, A. (2005). Pergamon Building Z. Protective Shelter for Roman Mosaics.
- Bayraktar, E. ve Kaleli, F. (2007). Sanal gerçeklı̇k ve uygulama alanlari. Akademik Bilişim Konferansı, 1-6.
- Bayraktar, S. (2010). Kentsel alanda arkeolojik park tasarımı: Küçükyalu ve Saraçhane Arkeolojik Parklarının değerlendirilmesi. S.25 Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Boyraz, B. (2011). Müzelerde sergileme yöntemleri bağlamında teknoloji kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Colin, R. ve Paul, B. (2017). Arkeoloji anahtar kavramlar (3.Baskı). (S. Somuncuoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları, 360s, (Orjinal Çalışma Basım Tarihi 2005).
- Çatalhöyük Research Project, (2010). Çatalhöyük 2010 Archive Report. 20 Mart 2019, http://www.catalhoyuk.com/sites/default/files/media/pdf/Archive_Report_2010.pdf.
- Derin, Z. (2010). İzmir-Yeşilova Höyüğü’nde yeni bir eğitim yöntemi: zaman yolculuğu. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8(8), 263-274.
- Derin, Z. (2014). İzmir’in turizme açılan yeni kapısı: Tarih Öncesi Yaşam Müzesi- İzmir’s new gateway to tourism Prehistoric Life Museum. İzmir Kültür ve Turizm Dergisi, Eylül-Ekim 2014, 40-46.
- Eres, Z. (2001). Tarihöncesi kazı yerlerinin kültür sektörüne kazandırılması için deneysel bir proje önerisi: Kırklareli- Aşağı Pınar Açık Hava Müzesi. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 23, 101-102, İstanbul.
- Gamble, Clive. (2014). Arkeolojinin temelleri (1.Baskı). (D. Kayıhan, Çev.). İstanbul: Aktüelarkeoloji Yayınları, 236s.
- Hacar, A. (2011). Güvercinkayası: Prehistorik kültür mirası alan yönetimi ve yönetim planlarının hazırlanması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Hodder, I. (2001). Yeniden Çatalhöyük: Konya Ovasında yeni kazılar. Çumra Belediyesi Kültür Hizmeti, (Ed.), Geçmişten Günümüze Çatalhöyük içinde (11-12). Konya.
- Karul, N., Avcı, M. B., Deveci, A. ve Karkıner, N. (2010). Bursa Aktopraklık- Kültürel Miras Yönetim Planı. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8(8), 241-262.
- Karul, N. (2015). Aktopraklık Açıkhava Müzesi ve Arkeoloji Okulu. Arkeoloji ve Sanat Dergisi (Journal of Archeology&Art), 150, XI-XXII.
- Karul, N. (2017). Aktopraklık: Tasarlanmış Prehistorik Bir Köy. İstanbul: Ege Yayınları.
- Kerber, J. E. (1994). Introduction. J. E. Kerber (Ed.), Cultural Resource Management: Archaeological Research, Preservation Planning, and Public Education in the Northeastern United States, Londra: Bergin&Carvey, 1-14.
- Keskin, Y. (2019). Arkeolojik Alanlarda Bir Sunum Yöntemi Olarak Arkeoparklar, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Kristiansen, K. (1999). Between rationalism and romanticism archaeological heritage management. Çağlar Boyunca Anadolu’da Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu, 1996, İstanbul: Ege Yayınları, 295-302.
- Özbaşaran, M., Duru, G., Teksöz, D., Omacan, S. (2010). Yaşayan geçmiş: Aşıklı Höyük. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8(8), 215-228.
- Özdoğan, Mehmet. (2011). 50 Soruda Arkeoloji. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
- Sevin, Veli. (1999). Arkeolojik Kazı Sistemi El Kitabı, (2.baskı). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Smith, F. W. (1995). Square pegs on round holes: Problems of managing the Palaeolithic heritage. M. Cooper, A. Firth, J. Carman, D. Weatley (Ed.), Managing archaeology içinde (147-162). Londra ve New York: Routledge.
- Tuna, A. (2016). Arkeolojik peyzajların sunumunda kullanılan yapısal unsurların irdelenmesi, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(13), 131-146.
- Uyar, O. (2008). Arkeolojik alanlarda koruma çatıları ve gezi platformlarının düzenlenmesi: Apollon Klarios Örneği Bilicilik Merkezi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Zeren, M. T. ve Uyar, O. (2010). Arkeolojik alanlarda koruma çatıları ve gezi platformlarının düzenlenmesi kriterleri, DEÜ Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi,12 (2), 55-64.
A COMPARATIVE EVALUATION OF ARCHAEOLOGICAL SITES ON THE ARCHITECTURAL ARRANGEMENTS AND PRESENTATION TECHNIQUES
Öz
Archaeological heritage sites provide various information about past civilizations and transfer this information to the present-day. In order to ensure the sustainability of archaeological heritage, many restoration and conservation methods are applied. However, ensuring the sustainability of these monuments or cultural assets is only possible by banding together the artifacts, findings, and visitors by using contemporary presentation and architectural techniques, as well as various conservation applications. By that means, heritage can be better perceived by the society, and awareness is created on the public. In this context, in the archaeological heritage sites, various analyzes and evaluations should be made for the presentation of the site and cultural assets. The correct methods should be determined for the transfer of findings and information based on research to the visitors, and the essential architectural design arrangements should be made on the archaeological site. In this article, a variety of presentation techniques, architectural arrangements, which are evaluated over four selected archaeological sites in Turkey. These are Konya Çatalhöyük, İzmir Yeşilova Höyük, Bursa Aktopraklık Höyük and Aksaray Aşıklı Höyük. Within the scope of the research, various architectural arrangements have been applied and have been already equipped with various contemporary presentation techniques to all four selected sites. The arrangements made in the designated archaeological sites have been comparatively analyzed under two main titles of "aims”, and "design criteria". As a result, the information was provided for the sustainability of the archaeological sites.In this article, a variety of presentation techniques, architectural arrangements, physical and sensory applications, which are evaluated over four selected archaeological sites in Turkey. These areas are determined as Konya Çatalhöyük, İzmir Yeşilova Höyük, Bursa Aktopraklık Höyük and Aksaray Aşıklı Höyük. Within the scope of the research, various architectural arrangements have been applied and have been already equipped with various contemporary presentation techniques to all four selected areas. The arrangements made in the designated archaeological sites have been comparatively analyzed under two main titles of "aims", and "design criteria". As a result, the necessary information was provided for the conservation and excavations of the archaeological sites to continue efficiently in the context of the specified criteria and to convey the findings to the visitors in a more qualified manner.
Anahtar Kelimeler
Archaeological heritage Conservation Presentation Architectural arrangement
Kaynakça
- Aşıklı Höyük Kazı ve Araştırma Projesi, (2018). 10 Aralık 2018, http://www.asiklihoyuk.org/genel-bilgiler/.
- Bachmann, M., & Schwarting, A. (2005). Pergamon Building Z. Protective Shelter for Roman Mosaics.
- Bayraktar, E. ve Kaleli, F. (2007). Sanal gerçeklı̇k ve uygulama alanlari. Akademik Bilişim Konferansı, 1-6.
- Bayraktar, S. (2010). Kentsel alanda arkeolojik park tasarımı: Küçükyalu ve Saraçhane Arkeolojik Parklarının değerlendirilmesi. S.25 Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Boyraz, B. (2011). Müzelerde sergileme yöntemleri bağlamında teknoloji kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Colin, R. ve Paul, B. (2017). Arkeoloji anahtar kavramlar (3.Baskı). (S. Somuncuoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları, 360s, (Orjinal Çalışma Basım Tarihi 2005).
- Çatalhöyük Research Project, (2010). Çatalhöyük 2010 Archive Report. 20 Mart 2019, http://www.catalhoyuk.com/sites/default/files/media/pdf/Archive_Report_2010.pdf.
- Derin, Z. (2010). İzmir-Yeşilova Höyüğü’nde yeni bir eğitim yöntemi: zaman yolculuğu. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8(8), 263-274.
- Derin, Z. (2014). İzmir’in turizme açılan yeni kapısı: Tarih Öncesi Yaşam Müzesi- İzmir’s new gateway to tourism Prehistoric Life Museum. İzmir Kültür ve Turizm Dergisi, Eylül-Ekim 2014, 40-46.
- Eres, Z. (2001). Tarihöncesi kazı yerlerinin kültür sektörüne kazandırılması için deneysel bir proje önerisi: Kırklareli- Aşağı Pınar Açık Hava Müzesi. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 23, 101-102, İstanbul.
- Gamble, Clive. (2014). Arkeolojinin temelleri (1.Baskı). (D. Kayıhan, Çev.). İstanbul: Aktüelarkeoloji Yayınları, 236s.
- Hacar, A. (2011). Güvercinkayası: Prehistorik kültür mirası alan yönetimi ve yönetim planlarının hazırlanması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Hodder, I. (2001). Yeniden Çatalhöyük: Konya Ovasında yeni kazılar. Çumra Belediyesi Kültür Hizmeti, (Ed.), Geçmişten Günümüze Çatalhöyük içinde (11-12). Konya.
- Karul, N., Avcı, M. B., Deveci, A. ve Karkıner, N. (2010). Bursa Aktopraklık- Kültürel Miras Yönetim Planı. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8(8), 241-262.
- Karul, N. (2015). Aktopraklık Açıkhava Müzesi ve Arkeoloji Okulu. Arkeoloji ve Sanat Dergisi (Journal of Archeology&Art), 150, XI-XXII.
- Karul, N. (2017). Aktopraklık: Tasarlanmış Prehistorik Bir Köy. İstanbul: Ege Yayınları.
- Kerber, J. E. (1994). Introduction. J. E. Kerber (Ed.), Cultural Resource Management: Archaeological Research, Preservation Planning, and Public Education in the Northeastern United States, Londra: Bergin&Carvey, 1-14.
- Keskin, Y. (2019). Arkeolojik Alanlarda Bir Sunum Yöntemi Olarak Arkeoparklar, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Kristiansen, K. (1999). Between rationalism and romanticism archaeological heritage management. Çağlar Boyunca Anadolu’da Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu, 1996, İstanbul: Ege Yayınları, 295-302.
- Özbaşaran, M., Duru, G., Teksöz, D., Omacan, S. (2010). Yaşayan geçmiş: Aşıklı Höyük. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8(8), 215-228.
- Özdoğan, Mehmet. (2011). 50 Soruda Arkeoloji. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
- Sevin, Veli. (1999). Arkeolojik Kazı Sistemi El Kitabı, (2.baskı). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Smith, F. W. (1995). Square pegs on round holes: Problems of managing the Palaeolithic heritage. M. Cooper, A. Firth, J. Carman, D. Weatley (Ed.), Managing archaeology içinde (147-162). Londra ve New York: Routledge.
- Tuna, A. (2016). Arkeolojik peyzajların sunumunda kullanılan yapısal unsurların irdelenmesi, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(13), 131-146.
- Uyar, O. (2008). Arkeolojik alanlarda koruma çatıları ve gezi platformlarının düzenlenmesi: Apollon Klarios Örneği Bilicilik Merkezi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Zeren, M. T. ve Uyar, O. (2010). Arkeolojik alanlarda koruma çatıları ve gezi platformlarının düzenlenmesi kriterleri, DEÜ Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi,12 (2), 55-64.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimarlık |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Şubat 2022 |
| Kabul Tarihi | 3 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
Cited By
Arkeolojik Peyzaj-Turizm Etkileşimi Açısından Kentsel Kültürel Mirasın Sürdürülebilirliği: İznik Kenti Örneği
GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences
https://doi.org/10.53353/atrss.1216635
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/