Öz
Ait oldukları dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik özelliklerini günümüze taşıyan tarihi yapıların korunması kültürel mirasın sürdürülebilir olması açısından önemlidir. Tarihi yapıların koruma amaçlı yeniden işlevlendirilmesi sıklıkla tercih edilen önemli bir koruma yöntemidir. Bu çalışma Trabzon kentinde yer alan Nemlizade Konağı’nın yeniden işlevlendirilmesini konu almaktadır. Kentin önemli değerlerinden olan yapının yeniden işlevlendirilmesi ile meydana gelen değişikliklerin araştırılması, değerlendirilmesi ve bu değişikliklerin belgelenmesi çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Yeniden işlevlendirilen Nemlizade konağının yapısal özelliklerini ve işlevlere bağlı olarak meydana gelen değişiklikleri mekan işlev uyumu bağlamında ele alan çalışmada, literatür taraması, arşiv taraması ve yerinde tespit çalışmaları yapılarak, yapıda meydana gelen işlevsel değişiklikler ve mekânsal müdahaleler analiz tabloları üzerinden değerlendirilmiştir. Konağın, ana kütlesinin ve yapısal özelliklerinin büyük bir bölümünün günümüze kadar korunarak geldiği, iç mekânda ise işlev değişikliklerine bağlı olarak bazı müdahalelerin olduğu görülmektedir. Günümüze kadar farklı işlevlerle kullanılan yapının, özgün özelliklerinin korunarak günümüze ulaşması, tarihi yapıların korunmasında yeniden işlevlendirme yaklaşımının önemini ortaya koymaktadır. Tarihi yapıların korunmasında yeniden işlevlendirme yaklaşımının önemine vurgu yapması ve hakkında yeterli çalışmaya rastlanmamış olan konağın, yeniden işlevlendirme kapsamında ele alıyor olması açısından çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Koruma Nemlizade Konağı Tarihi Yapı Trabzon Yeniden işlevlendirme.
Kaynakça
- Abidin, M. Z. E., (2018). Bellek Mekânlarında Sorunlar ve Öneriler: Trabzon Kenti & Geleneksel Evleri Örneği, Tasarım ve Bellek Temalı Ulusal Tasarım Sempozyumu, Trabzon.
- Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları. Altınoluk, Ü. (1998). Binaların yeniden kullanımı. İstanbul: Yem Yayınları.
- Asatekin, N. (2004). Kültür ve doğa varlıklarımız neyi, niçin, nasıl korumalıyız? Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi.
- Asiliskender, B., (2005). Anıt kavramı, kimliğin sürekliliği ve değişim: Gevher Nesibe Medresesi deneyimi, Mimarlık Dergisi, 322, s. 55-59, İstanbul.
- Aydın, D., Yaldız, E. (2010). Yeniden kullanıma adaptasyonda bina performansının kullanıcılar üzerinden değerlendirilmesi. METU-JFA, 2010/1, 27:1, s.1-22.
- Bacon, K. (2001). The Adaptive Reuse of Heritage Buildings. University of Calgary Master of Architecture, Calgary, Alberta, http://dspace.ucalgary.ca/handle/1880/40863.
- Bektaş, C. (2001), Koruma onarım, İstanbul: Literatür Yayınları.
- Bölükbaşı A. A., (2018). Eski Zaman Ortahisar. Trabzon: Ortahisar Belediye Kültür Yayınları. Çalışır Pençe, D. (2009). İstanbul’da Yeniden İşlevlendirilen Korumaya Değer Endüstri Yapıları ve İç Mekân Müdahaleleri: Santralistanbul Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
- Engin, H. Emre (2009). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımında İç Mekâna Etkilerin İncelenmesi İçin Bir Yöntem Önerisi; İstanbul Endüstri Yapıları Örneği. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Eldek Güner, H. (2017). Liseden müzeye, eğitimden tüketime; Kayseri Lisesi’nin Millî Mücadele Müzesi’ne dönüşümü. TÜBA-KED, (16), 67-87. doi:10.22520/tubaked.2017.16.003.
- Eraybat, Fahriye Gamze (2011), Tarihi Konaklama Yapılarının Doğuşu, Gelişimi ve Günümüzde Çağdaş İşlevle Değerlendirilmesi: Edirne Rüstempaşa Kervansarayı Örneği, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Trakya Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Gazi, A. ve Boduroğlu, E. (2015). İşlev değişikliğinin tarihi yapılar üzerine etkileri Alsancak Levanten evleri örneği, Megaron 10 (1), 57-69.
- İslamoğlu, Ö., (2018). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanılmasında Yapı-İşlev Uyumu: Rize Müzesi Örneği, Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 510-523.
- Kalman, H. (2010). Uyarlanabilir Yeniden Kullanım: Vancouver'dan Öğrenmek. Bildiri, s.179-181.
- Karpuz, H., (1992). Trabzon'daki Nemlizade Konağı'nda Yer Alan Kütahya Çinileri. Trabzon Dergisi, cilt – sayı 62-67.
- Karpuz, H. (1993). Trabzon’da Türk Devri Yapıları, Kültür ve Sanat 18, Trabzon Özel Sayısı, 15-18.
- Kervankiran, İ. (2014). Dünyada değişen müze algısı ekseninde Türkiye’deki müze turizmine bakış. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(11), 345-369.
- Kiper, P., (2006). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel Kültürel Değerlerinin Korunması, Türkiye Bodrum Örneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayını, İstanbul.
- Kuban, D., (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu: Kuram ve Uygulama, YEM Yayın, İstanbul.
- Kurak Açıcı, F. & Konakoğlu, Z. N., (2019). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Trabzon Mimarlar Odası Örneği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28 (2), 214-224.
- Kocabıyık, Y., (2014). Yeniden İşlevlendirme Kavramı ve Bu Kapsamda İTÜ Taşkışla Binasının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Pehlivan, G. F., (2018). Anıtsal Türk Mimarlık Örneklerinden Deveci Han’ın Yeniden İşlevlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (43), 537-559.
- Rölöve –Restitüsyon, Restorasyon Raporu (2011). Zan Mimarlık, Arşiv Dosyası.
- Tapkı, S., (2016). Turizm Yapıları Örneğinde Yeniden İşlevlendirilen Yapılarda Kimlik Kavramının Sorgulanması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Usta V., (2018). Ortahisar. Trabzon: Ortahisar Belediye Kültür Yayınları.
- Yalçınkaya, Ş., Kurak Açıcı, F., ve Faiz Büyükçam, S. (2019). Tarihi çevrede yeni yapı tasarımı ve Daniel Libeskind, Uluslararası Karadenize Kıyısı Olan Ülkeler Sempozyumu, IKSAD, Samsun.
- Yaldız, E. & Asatekin, N. G., (2016a). Anıtsal Yapıların Yeniden Kullanımında İşlevsel Adaptasyonun, Mekânsal Analiz Yolu ile Değerlendirilmesi, Kayseri Sahabiye Medresesi. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 89-112.
- Yaldız, E. ve Asatekin, N. G., (2016b). Anıtsal yapıların kullanım sürecinde değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi, METU.JFA, 33(2): 161-182.
- Yaldız, E. ve Karadayı Yenice, T. (2022). A Method for Evaluating Cultural Perception Performance in the Re-Use of Monumental Buildings. Periodica Polytechnica Architecture, 53(1), pp. 67–81. https://doi.org/10.3311/PPar.18399
- Yazıcı, M., (2005). Trabzon’un Dış Ticaret Tarihi, Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği Yayın no.2, Trabzon. Yazıcı, M., (2007). Trabzon’un Demiryolu ve Tren Davası, Eser Ofset Matbaacılık Yayınları, Trabzon.
- Yüce, A. İ. (1981). Medrese yapıları ve koruma ilkeleri doğrultusunda çağdaş yaşam içindeki işlevleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, MSÜ, İstanbul.
- Yeşilyurt Tunç, Z., (2019). Trabzon’da Serender Yapılarının İncelenmesi ve Yeniden İşlevlendirme Önerileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yüksel, M., (2000). Trabzon’da Türk İslam Eserleri ve Kitabeler, Kaktüs Yayınları, s.227-228, İstanbul.
Öz
The preservation of historical structures that carry the social, cultural and economic characteristics of the period they belong to is important for the sustainability of the cultural heritage. Re-functioning of historical buildings for protection is an important conservation method that is often preferred. This study is about the re-functioning of Nemlizade Mansion in the city of Trabzon. The subject of the study is to investigate, evaluate and document the changes that occur with the re-functioning of the building, which is one of the important values of the city. In the study, which deals with the structural features of the repurposed Nemlizade mansion and the changes that occur depending on the functions in the context of space-function harmony, the functional changes and spatial interventions in the building are evaluated through analysis tables by making literature review, archive scanning and on-site detection studies. It is seen that most of the main mass and structural features of the mansion have been preserved until today, and there have been some interventions in the interior depending on the functional changes. The fact that the building, which has been used with different functions until today, has survived by preserving its original features, reveals the importance of the re-functioning approach in the preservation of historical buildings. It is thought that the study will contribute to the literature in terms of emphasizing the importance of the refunctioning approach in the preservation of historical buildings and considering the mansion, which has not been studied enough, within the scope of refunctioning.
Anahtar Kelimeler
Conservation Historical Building Nemlizade Mansion Reuse Trabzon.
Kaynakça
- Abidin, M. Z. E., (2018). Bellek Mekânlarında Sorunlar ve Öneriler: Trabzon Kenti & Geleneksel Evleri Örneği, Tasarım ve Bellek Temalı Ulusal Tasarım Sempozyumu, Trabzon.
- Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları. Altınoluk, Ü. (1998). Binaların yeniden kullanımı. İstanbul: Yem Yayınları.
- Asatekin, N. (2004). Kültür ve doğa varlıklarımız neyi, niçin, nasıl korumalıyız? Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi.
- Asiliskender, B., (2005). Anıt kavramı, kimliğin sürekliliği ve değişim: Gevher Nesibe Medresesi deneyimi, Mimarlık Dergisi, 322, s. 55-59, İstanbul.
- Aydın, D., Yaldız, E. (2010). Yeniden kullanıma adaptasyonda bina performansının kullanıcılar üzerinden değerlendirilmesi. METU-JFA, 2010/1, 27:1, s.1-22.
- Bacon, K. (2001). The Adaptive Reuse of Heritage Buildings. University of Calgary Master of Architecture, Calgary, Alberta, http://dspace.ucalgary.ca/handle/1880/40863.
- Bektaş, C. (2001), Koruma onarım, İstanbul: Literatür Yayınları.
- Bölükbaşı A. A., (2018). Eski Zaman Ortahisar. Trabzon: Ortahisar Belediye Kültür Yayınları. Çalışır Pençe, D. (2009). İstanbul’da Yeniden İşlevlendirilen Korumaya Değer Endüstri Yapıları ve İç Mekân Müdahaleleri: Santralistanbul Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
- Engin, H. Emre (2009). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımında İç Mekâna Etkilerin İncelenmesi İçin Bir Yöntem Önerisi; İstanbul Endüstri Yapıları Örneği. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Eldek Güner, H. (2017). Liseden müzeye, eğitimden tüketime; Kayseri Lisesi’nin Millî Mücadele Müzesi’ne dönüşümü. TÜBA-KED, (16), 67-87. doi:10.22520/tubaked.2017.16.003.
- Eraybat, Fahriye Gamze (2011), Tarihi Konaklama Yapılarının Doğuşu, Gelişimi ve Günümüzde Çağdaş İşlevle Değerlendirilmesi: Edirne Rüstempaşa Kervansarayı Örneği, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Trakya Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Gazi, A. ve Boduroğlu, E. (2015). İşlev değişikliğinin tarihi yapılar üzerine etkileri Alsancak Levanten evleri örneği, Megaron 10 (1), 57-69.
- İslamoğlu, Ö., (2018). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanılmasında Yapı-İşlev Uyumu: Rize Müzesi Örneği, Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 510-523.
- Kalman, H. (2010). Uyarlanabilir Yeniden Kullanım: Vancouver'dan Öğrenmek. Bildiri, s.179-181.
- Karpuz, H., (1992). Trabzon'daki Nemlizade Konağı'nda Yer Alan Kütahya Çinileri. Trabzon Dergisi, cilt – sayı 62-67.
- Karpuz, H. (1993). Trabzon’da Türk Devri Yapıları, Kültür ve Sanat 18, Trabzon Özel Sayısı, 15-18.
- Kervankiran, İ. (2014). Dünyada değişen müze algısı ekseninde Türkiye’deki müze turizmine bakış. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(11), 345-369.
- Kiper, P., (2006). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel Kültürel Değerlerinin Korunması, Türkiye Bodrum Örneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayını, İstanbul.
- Kuban, D., (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu: Kuram ve Uygulama, YEM Yayın, İstanbul.
- Kurak Açıcı, F. & Konakoğlu, Z. N., (2019). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Trabzon Mimarlar Odası Örneği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28 (2), 214-224.
- Kocabıyık, Y., (2014). Yeniden İşlevlendirme Kavramı ve Bu Kapsamda İTÜ Taşkışla Binasının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Pehlivan, G. F., (2018). Anıtsal Türk Mimarlık Örneklerinden Deveci Han’ın Yeniden İşlevlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (43), 537-559.
- Rölöve –Restitüsyon, Restorasyon Raporu (2011). Zan Mimarlık, Arşiv Dosyası.
- Tapkı, S., (2016). Turizm Yapıları Örneğinde Yeniden İşlevlendirilen Yapılarda Kimlik Kavramının Sorgulanması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Usta V., (2018). Ortahisar. Trabzon: Ortahisar Belediye Kültür Yayınları.
- Yalçınkaya, Ş., Kurak Açıcı, F., ve Faiz Büyükçam, S. (2019). Tarihi çevrede yeni yapı tasarımı ve Daniel Libeskind, Uluslararası Karadenize Kıyısı Olan Ülkeler Sempozyumu, IKSAD, Samsun.
- Yaldız, E. & Asatekin, N. G., (2016a). Anıtsal Yapıların Yeniden Kullanımında İşlevsel Adaptasyonun, Mekânsal Analiz Yolu ile Değerlendirilmesi, Kayseri Sahabiye Medresesi. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 89-112.
- Yaldız, E. ve Asatekin, N. G., (2016b). Anıtsal yapıların kullanım sürecinde değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi, METU.JFA, 33(2): 161-182.
- Yaldız, E. ve Karadayı Yenice, T. (2022). A Method for Evaluating Cultural Perception Performance in the Re-Use of Monumental Buildings. Periodica Polytechnica Architecture, 53(1), pp. 67–81. https://doi.org/10.3311/PPar.18399
- Yazıcı, M., (2005). Trabzon’un Dış Ticaret Tarihi, Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği Yayın no.2, Trabzon. Yazıcı, M., (2007). Trabzon’un Demiryolu ve Tren Davası, Eser Ofset Matbaacılık Yayınları, Trabzon.
- Yüce, A. İ. (1981). Medrese yapıları ve koruma ilkeleri doğrultusunda çağdaş yaşam içindeki işlevleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, MSÜ, İstanbul.
- Yeşilyurt Tunç, Z., (2019). Trabzon’da Serender Yapılarının İncelenmesi ve Yeniden İşlevlendirme Önerileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yüksel, M., (2000). Trabzon’da Türk İslam Eserleri ve Kitabeler, Kaktüs Yayınları, s.227-228, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimarlık |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Şubat 2023 |
| Kabul Tarihi | 21 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 11 Sayı: 1 |
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/