Öz
Mardin'in 20. yüzyılın başında geçirdiği önemli kentsel değişimlerden biri, "1. Cadde"nin açılmasıyla gerçekleşmiştir. 1. Cadde’nin açılması ve daha sonraki yıllarda genişletilmesi, yolun üzerindeki ve yakınındaki birçok yapıyı etkilemiştir. Bu değişim, yapıların kısmen ya da tamamen yıkılmasına da yol açmıştır. Çalışmada, Mardin'de gerçekleşen bu önemli kentsel değişimin özel mekâna olan etkisini görmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda 1. Cadde üzerinde konumlanan Şeyhmus Gözüoğlu Evi'nin geçirdiği değişim araştırılmıştır. Çalışmanın yöntemini 2021-2022 yıllarında yerinde yapılan gözlemler, ev sahibi ile yapılan görüşmeler, yapı ile ilgili literatür araştırması ve görsel belgelerin incelenmesi oluşturmaktadır. Yapılan literatür araştırmasında Mardin Evleri ve 1. Cadde ile ilgili birçok çalışmanın mevcut olduğu ancak Şeyhmus Gözüoğlu Evi ile ilgili bilimsel bir çalışma olmadığı görülmüştür. Araştırmanın sonucunda, 1. Cadde'nin genişletilmesi sırasında Şeyhmus Gözüoğlu Evi'nin bu müdahaleden etkilenen yapılardan biri olduğu ve kısmen değişikliğe uğradığı tespit edilmiştir. 1. Cadde üzerinde bulunan birçok yapının da benzer değişiklikler geçirdiği tahmin edilmektedir. Bu bağlamda cadde üzerindeki tüm yapılarla ilgili yapılacak kapsamlı bir araştırma bu etkinin çeşitliliğini görmeyi sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kentsel değişim Mardin 1. Cadde Mardin Evleri Şeyhmus Gözüoğlu Evi.
Kaynakça
- Aktüre, S. (1978). 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekânsal Yapı Çözümlemesi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
- Alioğlu, E. F. (2000). Mardin Şehir Dokusu ve Evler, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Alioğlu, E. F. (2008). Geleneksel Mardin Evinin Tarihsel Referansları. Arkitekt, 517:30-42.
- Alperen, A. (2018). Bağdat Demiryolu: Siyasal Sonuçları Olan Bir Türk-Alman Demiryolu Projesi, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(19):1-22.
- Arıkan, M. A. (2004). Bin Yıl Mardin'den 24 Portre, Ankara: MAREV Kültür Yayınları.
- Ataş, Z., Güneş, N., Işıker, F., (2020). Mardin Enformel Mimarlık Atlası: Mardin’de Kullanıcısı Tarafından Üretilen Mimarlık Ürünlerinin Belgelenmesi ve Mekânsal Taktiklerin Keşfi. Mimarlık, 414:59-64.
- Aydın, S., Emiroğlu, K., Özel, O. ve Ünsal S. (2019). Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Bekin, D., (2010). Tarihin Işığında Mardin, 2. Baskı, Ankara: Korza Yayıncılık.
- Çağlayan, M. (2016). Cumhuriyet Taşrasında Geleneksel Üzerine Modern Şehirleşme: Mardin Örneği. Uluslararası Medeniyet, Şehir ve Mimari Sempozyumu (12-14 Nisan), İstanbul.
- Dolebeni, H. (1972). Tarihte Mardin, Itr-El-Nardin fi Tarih Merdin, 2. Baskı, İstanbul: Resim Ofset.
- Düzenli, H. İ., Düzenli, E. (2019). "100 Yıl Önce-100 Yıl Sonra Mardin: Birinci Cadde ve Halkevi Binası Üzerinden Bir Modern Kent Okuması", Megaron, 14(1):103-121.
- Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi, Erişim: 11.02.2024. http://www.eskiturkiye.net/4372/mardin-1918#lg=0&slide=0
- Mardin (1938), Cumhuriyetten Önce ve Sonra, Halkevi Broşürü, CHP Mardin Halkevi Yayınlarından, Sayı: 5 (dış kapağı ciltlenmiş olan kitabın iç kapak bilgisi), İstanbul: Resimli Ay Matbaası. Mardin Haber, Erişim: 11.02.2024. https://mardinhaber.com.tr/haber/9655283/almanyadan-gelen-bir-asirlik-mardin-fotograflari
- Noyan, S. (2008). Bir Şehir Bir Malikane Sıradışı Evler, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
- Öztürkatalay, L. (1995). Mardin ve Mardinliler, İstanbul: Seçil Ofset.
- Tamcke, M. (2013). Mardin Bölgesinde Almanlar: Almanya'nın Şark Misyonu, Bağdat Demiryolu ve I. Dünya Savaşı Bağlamında Karşılaşmalar. Mardin Tebliğleri- Mardin ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Çev.: Altuğ, Yılmaz, İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, s. 183-191.
- Taşgüzen, Z., Çamurdaş, S. (2021). Eski Mardin’de Bir Mikro-Tarih Anlatısı: Çamurdaş Evi. International Journal of Mardin Studies, 2(1):41-53.
- Tekeli, İ. (2010). Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiye’de Kent Planlaması. Ed.: Bozdoğan, S. ve Kasaba, R., Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Çev.: Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 155-172.
Öz
One of the most significant urban changes Mardin underwent at the beginning of the 20th century was the opening of the road named "1. Cadde" (the First Avenue). The opening of 1. Cadde and its expansion in the following years has affected many buildings on and near the road, as a result of which they were partially or completely demolished. The present study intends to analyse the effect of this important urban change on the private space in Mardin, focusing on a house on 1. Cadde: the Şeyhmus Gözüoğlu House. To this end, it examines the changes the Şeyhmus Gözüoğlu House has been subjected to. The methodology of the study involved field observations conducted in 2021-2022, interviews with the homeowner, literature review, and document analysis. The literature review revealed that, despite substantial research on Mardin Houses, and 1. Cadde, no particular study exists about the Şeyhmus Gözüoğlu House. As a result of the research, it was found out that Şeyhmus Gözüoğlu House was one of the buildings that were affected by the intervention during street expansion and had to be partially altered. It is estimated that many other structures on 1. Cadde have undergone similar changes. Further research focusing on all the structures on the street is needed to determine the extent of this effect.
Anahtar Kelimeler
Urban change Mardin 1. Cadde Mardin Houses Şeyhmus Gözüoğlu House.
Kaynakça
- Aktüre, S. (1978). 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekânsal Yapı Çözümlemesi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
- Alioğlu, E. F. (2000). Mardin Şehir Dokusu ve Evler, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Alioğlu, E. F. (2008). Geleneksel Mardin Evinin Tarihsel Referansları. Arkitekt, 517:30-42.
- Alperen, A. (2018). Bağdat Demiryolu: Siyasal Sonuçları Olan Bir Türk-Alman Demiryolu Projesi, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(19):1-22.
- Arıkan, M. A. (2004). Bin Yıl Mardin'den 24 Portre, Ankara: MAREV Kültür Yayınları.
- Ataş, Z., Güneş, N., Işıker, F., (2020). Mardin Enformel Mimarlık Atlası: Mardin’de Kullanıcısı Tarafından Üretilen Mimarlık Ürünlerinin Belgelenmesi ve Mekânsal Taktiklerin Keşfi. Mimarlık, 414:59-64.
- Aydın, S., Emiroğlu, K., Özel, O. ve Ünsal S. (2019). Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Bekin, D., (2010). Tarihin Işığında Mardin, 2. Baskı, Ankara: Korza Yayıncılık.
- Çağlayan, M. (2016). Cumhuriyet Taşrasında Geleneksel Üzerine Modern Şehirleşme: Mardin Örneği. Uluslararası Medeniyet, Şehir ve Mimari Sempozyumu (12-14 Nisan), İstanbul.
- Dolebeni, H. (1972). Tarihte Mardin, Itr-El-Nardin fi Tarih Merdin, 2. Baskı, İstanbul: Resim Ofset.
- Düzenli, H. İ., Düzenli, E. (2019). "100 Yıl Önce-100 Yıl Sonra Mardin: Birinci Cadde ve Halkevi Binası Üzerinden Bir Modern Kent Okuması", Megaron, 14(1):103-121.
- Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi, Erişim: 11.02.2024. http://www.eskiturkiye.net/4372/mardin-1918#lg=0&slide=0
- Mardin (1938), Cumhuriyetten Önce ve Sonra, Halkevi Broşürü, CHP Mardin Halkevi Yayınlarından, Sayı: 5 (dış kapağı ciltlenmiş olan kitabın iç kapak bilgisi), İstanbul: Resimli Ay Matbaası. Mardin Haber, Erişim: 11.02.2024. https://mardinhaber.com.tr/haber/9655283/almanyadan-gelen-bir-asirlik-mardin-fotograflari
- Noyan, S. (2008). Bir Şehir Bir Malikane Sıradışı Evler, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
- Öztürkatalay, L. (1995). Mardin ve Mardinliler, İstanbul: Seçil Ofset.
- Tamcke, M. (2013). Mardin Bölgesinde Almanlar: Almanya'nın Şark Misyonu, Bağdat Demiryolu ve I. Dünya Savaşı Bağlamında Karşılaşmalar. Mardin Tebliğleri- Mardin ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Çev.: Altuğ, Yılmaz, İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, s. 183-191.
- Taşgüzen, Z., Çamurdaş, S. (2021). Eski Mardin’de Bir Mikro-Tarih Anlatısı: Çamurdaş Evi. International Journal of Mardin Studies, 2(1):41-53.
- Tekeli, İ. (2010). Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiye’de Kent Planlaması. Ed.: Bozdoğan, S. ve Kasaba, R., Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Çev.: Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 155-172.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimari Miras ve Koruma |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Şubat 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 11 Şubat 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/