Evaluation of Physical Accessibility in Housing and Its Surrounding: The Case Study of Isparta Akkent TOKİ Mass Housing
Öz
Housing and its surroundings are important places where physical, psychological and socio-cultural needs are met in order to sustain human life and affect the quality of life of people. The aim of the study is to reveal objective accessibility criteria in order to evaluate accessibility in the mass housing environment and to provide a base for identifying problems. In this context, the criteria were created by using literature research, Spatial Plans Construction Regulation, Universal Design Guide, and accessibility was discussed in a wide range from urban scale to building scale. These criteria were evaluated with on-site observations and measurements in the TOKİ mass housing area of Akkent neighborhood of Isparta city. It has been observed that the detected problems are mostly caused by the design applications in the building and its immediate surroundings. As a result, the importance of universal design in the planning of the mass housing environment was mentioned and the importance of the housing environment designed for everyone in increasing the quality of life was emphasized.
Anahtar Kelimeler
Mass housing TOKİ Accessibility Universal design Barrier-free design
Kaynakça
- Acırlı, Z., & Kandemir, Ö. (2021). Mekân tasarımı için erişilebilirlik kavramı ve boyutları. GRID-Architecture Planning Architecture Planning, 4(2), 225-248. doi:10.37246/grid.824581
- Andrade, I., & Dorneles, V. (2012). Accessibility for All: Going from theory to Practice. Work, 41(Supplement 1), 3840-3846. doi:10.3233/WOR-2012-0687-3840
- Arpacı, F. (2011). Tüketicilerin Konut Kalitesine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Vocational Education, 6(3), 109-119.
- Azimi, N., & Esmaeilzadeh, Y. (2017). Assessing the relationship between house types and residential satisfaction in Tabriz, Iran. International Journal of Urban Sciences, 21(2), 185-203. doi:10.1080/12265934.2016.1273128
- Bektaş, C. (2018). Türk Evi. İstanbul: YEM Yayın.
- Berköz, L. (2009). İstanbul'da korunaklı tek-aile konutları: Konut kalitesi ve kullanıcı memnuniyetinin belirlenmesi. İTÜ Dergisi/a, 7(1), 110-124.
- Braubach, M. (2007). Residential conditions and their impact on residential environment satisfaction and health: results of the WHO large analysis and review of European housing and health status (LARES) study. International Journal of Environment Pollution, 30(3-4), 384-403. doi:10.1504/IJEP.2007.014817
- Çakır, G. S. (2015). Engelsiz şehir kavramı açısından Malatya. Journal of Management & Economics, 22(1), 139-156.
- El Din, H. S., Shalaby, A., Farouh, H. E., & Elariane, S. (2013). Principles of urban quality of life for a neighborhood. HBRC journal, 9(1), 86-92. doi:10.1016/j.hbrcj.2013.02.007
- Erder, S. (2002). Kentsel Gerilim. Ankara: Um: Ag Yayınları.
- Ergenoğlu, A. S., & Yıldız, S. (2013). Fiziksel erişilebilirlik. In E. Menda, N. Balkan, & N. Berktay (Eds.), Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? (pp. 123-173). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
- Erol, Ş. Y. (2011). Dışa kapalı sitelerde mimariye dayalı yaşam kalitesinin irdelenmesi: İstanbul örneği. (Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Ersoy, M. (2015). Kentsel planlamada standartlar. İstanbul: Ninova Yayıncılık.
- Geurs, K. T., & Van Wee, B. (2004). Accessibility evaluation of land-use and transport strategies: review and research directions. Journal of Transport geography, 12(2), 127-140. doi:10.1016/j.jtrangeo.2003.10.005
- Gündoğdu, M., Kuru, A., Özkök, M. K., Yeler, G., & Erşan, Ş. (2019). Yapılı Çevre Özellikleri ve Konut-Konut Çevresi Kullanıcı Memnuniyeti Etkileşimi: Kırklareli Merkez Örneği. Megaron, 14(4), 579-597. doi:10.14744/MEGARON.2019.57070
- Hasol, D. (2012). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın. Kalınkara, V. (2010). Yaşlı bireyler için yaşam çevresinin ergonomik tasarımı. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 3(1-2), 54-64.
- Kalyoncuoğlu, B. B., Arın, Ö., & Uzun, K. (2017). Toplu Konut Çevresi Açık Alanlarda Genç ve Yetişkin Kullanıcıların Mekansal Kalite Tercihleri ve Yenilikçi Yaklaşımlar. Tasarım+ Kuram, 11(24), 11-30.
- Kellekçi, Ö. L., & Berköz, L. (2006). Konut ve çevresel kalite memnuniyetini yükselten faktörler. İTÜDERGİSİ/a, 5(2), 167-178.
- Lambiri, D., Biagi, B., & Royuela, V. (2007). Quality of life in the economic and urban economic literature. Social Indicators Research, 84(1), 1-25.
- Markoç, İ. (2017). Konut kullanıcısı hareketliliğinde kalite ve memnuniyet değerlendirmesi: Sarıgöl konut dönüşüm alanı. (Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Orrell, A., McKee, K., Torrington, J., Barnes, S., Darton, R., Netten, A., & Lewis, A. (2013). The relationship between building design and residents’ quality of life in extra care housing schemes. Health & Place, 21, 52-64.
- Özgür, E. M., & Yasak, Ü. (2009). Şehir içi ikametgâh hareketliliğine kuramsal bir bakış. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7(1), 39-50.
- Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing—a social geographical perspective. Landscape urban planning, 65(1-2), 19-30.
- Rapoport, A. (2004). Kültür Mimarlık Tasarım. İstanbul: YEM Yayın.
- Sadıkoğlu, H., & Özsoy, A. (2017). Modern Dönem Konut Stokunda Mekansal Kalitenin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Megaron, 12(2), 203-2012.
- Salihoğlu, T., & Türkoğlu, H. (2019). Konut Çevresi ve Kentsel Yaşam Kalitesi. Megaron, 14, 203-2017. doi:10.5505/MEGARON.2018.06977
- Selçuk, İ. A., & Szeri, R. (2019). Eşitlik, Erişilebilirlik ve Toplu Taşıma. İdealkent, 10(28), 1207-1229. doi:10.31198/idealkent.519139
- Şenbil, M. (2012). Erişebilirlik. In Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük (pp. 118). İstanbul: Ninova Yayınları.
- Tekeli, İ. (2012). Türkiye'de yaşamda ve yazında konutun öyküsü (1923-1980): Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tiyek, R., Eryiğit, B. H., & Baş, E. (2016). Engellilerin erişilebilirlik sorunu ve TSE standartları çerçevesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 225-261.
- Tutal, O. (2016). Yaşlılık, yaşam çevresi ve evrensel tasarım. In V. Kalınkara (Ed.), Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler-2 (pp. 489-502). İstanbul: Nobel Akademi Yayıncılık.
- Türkoğlu, H. D. (1997). Residents' satisfaction of housing environments: the case of Istanbul, Turkey. Landscape and urban planning, 39(1), 55-67. doi:10.1016/S0169-2046(97)00040-6
- WDU. (2023). Engelliler için evrensel standartlar kılavuzu. Retrieved from http://w-d-u.org/userfiles/engelliler-icin-evrensel-standartlar-kilavuzu.pdf
- Yıldırım, A. (2018). Antalya Kentindeki Kapalı Konut Yerleşkelerinin Evrensel Tasarım İlkeleri Bağlamında Değerlendirilmesi. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi(Özel Sayı), 149-158.
- Yıldırım Ateş, A. (2023). Evrensel Tasarım İlkelerine Uygun Konut ve Konut Çevresi Tasarlama Kılavuzu Önerisi: Kapalı Konut Yerleşkeleri Üzerinden Bir Değerlendirme. (Doktora Tezi), Konya Teknik Üniversitesi, Konya.
Konut ve Çevresinde Fiziksel Erişilebilirliğin Değerlendirilmesi: Isparta Akkent TOKİ Toplu Konutları Örneği
Öz
Konut ve çevresi, insan yaşamının sürdürülebilmesi için fiziksel, psikolojik ve sosyo-kültürel ihtiyaçların karşılandığı, kişilerin yaşam kalitesini etkileyen önemli mekanlardır. Çalışmanın konusunu oluşturan toplu konut alanları, çok sayıda konut bloğunun bir araya gelerek oluşturduğu, farklı özellikteki pek çok kişinin yaşam çevresini oluşturan konut modelidir. Bu çalışma toplu konut çevresinde yaşam kalitesini etkileyen önemli bir unsur olarak erişilebilirlik kavramına odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı, toplu konut çevresinde erişilebilirliği değerlendirmek amacıyla nesnel erişilebilirlik ölçütlerini ortaya koymak ve sorunların tespit edilmesi için bir altlık sağlamaktır. Bu kapsamda ölçütler literatür araştırmaları, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, Evrensel Tasarım Kılavuzu’ndan yararlanılarak oluşturulmuş ve erişilebilirlik kentsel ölçekten bina ölçeğine kadar geniş kapsamda ele alınmıştır. Bu ölçütler, Isparta kenti Akkent mahallesi TOKİ toplu konut alanında, yerinde gözlem ve ölçümler ile değerlendirilmiştir. Tespit edilen sorunların yüksek oranda bina ve yakın çevresindeki tasarım uygulamalardan kaynaklı olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, toplu konut çevresinin planlanmasında evrensel tasarımın önemine değinilmiş ve herkes için tasarlanacak konut çevrelerinin yaşam kalitesinin yükselmesindeki önemine vurgu yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Erişilebilirlik Engelsiz Tasarım Evrensel Tasarım TOKİ Toplu Konut
Kaynakça
- Acırlı, Z., & Kandemir, Ö. (2021). Mekân tasarımı için erişilebilirlik kavramı ve boyutları. GRID-Architecture Planning Architecture Planning, 4(2), 225-248. doi:10.37246/grid.824581
- Andrade, I., & Dorneles, V. (2012). Accessibility for All: Going from theory to Practice. Work, 41(Supplement 1), 3840-3846. doi:10.3233/WOR-2012-0687-3840
- Arpacı, F. (2011). Tüketicilerin Konut Kalitesine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Vocational Education, 6(3), 109-119.
- Azimi, N., & Esmaeilzadeh, Y. (2017). Assessing the relationship between house types and residential satisfaction in Tabriz, Iran. International Journal of Urban Sciences, 21(2), 185-203. doi:10.1080/12265934.2016.1273128
- Bektaş, C. (2018). Türk Evi. İstanbul: YEM Yayın.
- Berköz, L. (2009). İstanbul'da korunaklı tek-aile konutları: Konut kalitesi ve kullanıcı memnuniyetinin belirlenmesi. İTÜ Dergisi/a, 7(1), 110-124.
- Braubach, M. (2007). Residential conditions and their impact on residential environment satisfaction and health: results of the WHO large analysis and review of European housing and health status (LARES) study. International Journal of Environment Pollution, 30(3-4), 384-403. doi:10.1504/IJEP.2007.014817
- Çakır, G. S. (2015). Engelsiz şehir kavramı açısından Malatya. Journal of Management & Economics, 22(1), 139-156.
- El Din, H. S., Shalaby, A., Farouh, H. E., & Elariane, S. (2013). Principles of urban quality of life for a neighborhood. HBRC journal, 9(1), 86-92. doi:10.1016/j.hbrcj.2013.02.007
- Erder, S. (2002). Kentsel Gerilim. Ankara: Um: Ag Yayınları.
- Ergenoğlu, A. S., & Yıldız, S. (2013). Fiziksel erişilebilirlik. In E. Menda, N. Balkan, & N. Berktay (Eds.), Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? (pp. 123-173). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
- Erol, Ş. Y. (2011). Dışa kapalı sitelerde mimariye dayalı yaşam kalitesinin irdelenmesi: İstanbul örneği. (Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Ersoy, M. (2015). Kentsel planlamada standartlar. İstanbul: Ninova Yayıncılık.
- Geurs, K. T., & Van Wee, B. (2004). Accessibility evaluation of land-use and transport strategies: review and research directions. Journal of Transport geography, 12(2), 127-140. doi:10.1016/j.jtrangeo.2003.10.005
- Gündoğdu, M., Kuru, A., Özkök, M. K., Yeler, G., & Erşan, Ş. (2019). Yapılı Çevre Özellikleri ve Konut-Konut Çevresi Kullanıcı Memnuniyeti Etkileşimi: Kırklareli Merkez Örneği. Megaron, 14(4), 579-597. doi:10.14744/MEGARON.2019.57070
- Hasol, D. (2012). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın. Kalınkara, V. (2010). Yaşlı bireyler için yaşam çevresinin ergonomik tasarımı. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 3(1-2), 54-64.
- Kalyoncuoğlu, B. B., Arın, Ö., & Uzun, K. (2017). Toplu Konut Çevresi Açık Alanlarda Genç ve Yetişkin Kullanıcıların Mekansal Kalite Tercihleri ve Yenilikçi Yaklaşımlar. Tasarım+ Kuram, 11(24), 11-30.
- Kellekçi, Ö. L., & Berköz, L. (2006). Konut ve çevresel kalite memnuniyetini yükselten faktörler. İTÜDERGİSİ/a, 5(2), 167-178.
- Lambiri, D., Biagi, B., & Royuela, V. (2007). Quality of life in the economic and urban economic literature. Social Indicators Research, 84(1), 1-25.
- Markoç, İ. (2017). Konut kullanıcısı hareketliliğinde kalite ve memnuniyet değerlendirmesi: Sarıgöl konut dönüşüm alanı. (Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Orrell, A., McKee, K., Torrington, J., Barnes, S., Darton, R., Netten, A., & Lewis, A. (2013). The relationship between building design and residents’ quality of life in extra care housing schemes. Health & Place, 21, 52-64.
- Özgür, E. M., & Yasak, Ü. (2009). Şehir içi ikametgâh hareketliliğine kuramsal bir bakış. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7(1), 39-50.
- Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing—a social geographical perspective. Landscape urban planning, 65(1-2), 19-30.
- Rapoport, A. (2004). Kültür Mimarlık Tasarım. İstanbul: YEM Yayın.
- Sadıkoğlu, H., & Özsoy, A. (2017). Modern Dönem Konut Stokunda Mekansal Kalitenin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Megaron, 12(2), 203-2012.
- Salihoğlu, T., & Türkoğlu, H. (2019). Konut Çevresi ve Kentsel Yaşam Kalitesi. Megaron, 14, 203-2017. doi:10.5505/MEGARON.2018.06977
- Selçuk, İ. A., & Szeri, R. (2019). Eşitlik, Erişilebilirlik ve Toplu Taşıma. İdealkent, 10(28), 1207-1229. doi:10.31198/idealkent.519139
- Şenbil, M. (2012). Erişebilirlik. In Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük (pp. 118). İstanbul: Ninova Yayınları.
- Tekeli, İ. (2012). Türkiye'de yaşamda ve yazında konutun öyküsü (1923-1980): Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tiyek, R., Eryiğit, B. H., & Baş, E. (2016). Engellilerin erişilebilirlik sorunu ve TSE standartları çerçevesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 225-261.
- Tutal, O. (2016). Yaşlılık, yaşam çevresi ve evrensel tasarım. In V. Kalınkara (Ed.), Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler-2 (pp. 489-502). İstanbul: Nobel Akademi Yayıncılık.
- Türkoğlu, H. D. (1997). Residents' satisfaction of housing environments: the case of Istanbul, Turkey. Landscape and urban planning, 39(1), 55-67. doi:10.1016/S0169-2046(97)00040-6
- WDU. (2023). Engelliler için evrensel standartlar kılavuzu. Retrieved from http://w-d-u.org/userfiles/engelliler-icin-evrensel-standartlar-kilavuzu.pdf
- Yıldırım, A. (2018). Antalya Kentindeki Kapalı Konut Yerleşkelerinin Evrensel Tasarım İlkeleri Bağlamında Değerlendirilmesi. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi(Özel Sayı), 149-158.
- Yıldırım Ateş, A. (2023). Evrensel Tasarım İlkelerine Uygun Konut ve Konut Çevresi Tasarlama Kılavuzu Önerisi: Kapalı Konut Yerleşkeleri Üzerinden Bir Değerlendirme. (Doktora Tezi), Konya Teknik Üniversitesi, Konya.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimarlık |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Şubat 2024 |
| Kabul Tarihi | 12 Kasım 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 12 Sayı: 1 |
Artium is an OAJ supported by Hasan Kalyoncu University
Open access articles in Artium are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDeriatives 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/